Azərbaycanda tolerantlıq ƏNƏNƏLƏRİ: “Ölkəmiz bu mövzuda beynəlxalq miqyasda təqdir edilir”
Azərbaycanda dini və milli tolerantlıq əsrlər boyu ölkənin mədəni kimliyinin əsas komponentlərindən biri olub. Müxtəlif etnik qruplar və dinlər bu ərazidə sülh içində bir arada yaşamış və bir-birinə hörmətlə yanaşıblar.
Azərbaycan cəmiyyətində mövcud olan bu harmonik münasibətlər ölkənin multikulturalizminə və müxtəliflik içində birlik fəlsəfəsinə əsaslanır. Azərbaycanın dövlət siyasəti, milli və dini azlıqların hüquqlarının qorunmasına, onların mədəniyyətlərinin yaşadılmasına və inkişaf etdirilməsinə xüsusi diqqət yetirir.
Bu tolerantlıq ənənəsi müasir dövrdə də davam etməkdədir və Azərbaycan dövləti beynəlxalq səviyyədə multikulturalizmin, dinlərarası və millətlərarası dialoqun təşviqində fəal rol oynayır. Azərbaycanda hər il keçirilən beynəlxalq multikulturalizm və dini tolerantlıq tədbirləri ölkənin bu sahədəki təcrübəsini dünya ilə paylaşmaq və qlobal müstəvidə tolerantlıq mədəniyyətini gücləndirmək məqsədi daşıyır. Bu yanaşma Azərbaycanı regionda və dünyada dini və milli tolerantlığın inkişaf etdirilməsi sahəsində öncül ölkələrdən birinə çevirir.
Dini sahə üzrə mütəxəssis, araşdırmaçı jurnalist Rəsul Mirhəşimli Yenicag.az-a bildirib ki, tarix boyu yer üzünün hər bölgəsində müxtəlif mədəniyyətlər mövcud olub, bu mədəniyyətlər bir-biriləri ilə sosial və qarşılıqlı anlaşma baxımından əlaqələr qurub.
“Mədəniyyətlər arasındakı əlaqələr sosial, iqtisadi, dini, siyasi və hərbi sahələrdə baş verib. Bu əlaqələr ticarət yolları, miqrasiya, müharibələr, diplomatik münasibətlər və digər faktorlar vasitəsilə mümkün olub. Nəticədə, mədəniyyətlər arasında qarşılıqlı təsir yaranıb, bu da onların inkişafına, dəyişməsinə və zənginləşməsinə səbəb olub.
Məsələn, İpək Yolu vasitəsilə Şərq və Qərb mədəniyyətləri arasında ticarət və fikir mübadiləsi baş verib. Bu yol yalnız mal mübadiləsinə deyil, həm də dini, fəlsəfi və elmi ideyaların yayılmasına imkan yaradıb. Bundan əlavə, fəthlər və imperiyalar da mədəniyyətlər arasında əlaqələrin qurulmasında mühüm rol oynayıb.
Mədəniyyətlərarası əlaqələr həm də xalqlar arasında sosial və qarşılıqlı anlaşmanı gücləndirib, mədəniyyətlərarası dialoqun və əməkdaşlığın inkişafına şərait yaradıb. Bu cür əlaqələr dünya tarixinin zənginliyini və müxtəlifliyini təmin edib”, – deyə o əlavə edib.
R. Mirhəşimli vurğulayıb ki, Azərbaycan xalqı çoxəsrlik tolerantlıq və multikulturalizm ənənələrinə malikdir:
“Azərbaycanın tarixi boyunca müxtəlif xalqların və dinlərin nümayəndələri ölkəmizin bərabərhüquqlu vətəndaşları olaraq, sülh və əmin-amanlıq içində yaşayıblar. Bu multikultural və tolerant mühit Azərbaycan cəmiyyətinin əsas xüsusiyyətlərindən biri olaraq formalaşıb və bu gün də davam edir.
Azərbaycan dövləti də bu ənənələri qorumağa və inkişaf etdirməyə xüsusi önəm verir. Ölkədə demokratik və hüquqi prinsiplərə əsaslanan birgəyaşayış təmin edilir, müxtəlif dini və etnik qrupların hüquqları qorunur, onların mədəni və dini irsləri təşviq olunur. Multikulturalizm dövlət siyasətinin əsas istiqamətlərindən biri olaraq qəbul edilir və bu istiqamətdə müxtəlif tədbirlər, layihələr həyata keçirilir”.
Jurnalistin sözlərinə görə, Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhərində keçirilən Multikulturalizm Forumu, Dinlərarası Dialoq Konfransı və digər beynəlxalq tədbirlər Azərbaycanın bu sahədəki səylərini və əldə etdiyi uğurları nümayiş etdirir.
“Azərbaycanın bu mövzuda beynəlxalq miqyasda da tanınması və təqdir edilməsi, ölkənin multikulturalizm və tolerantlıq sahəsində bir nümunə olaraq göstərilməsi də təsadüfi deyil.
Bu tolerant və multikultural mühit həm də Azərbaycanın müxtəlif xalqların, dinlərin və mədəniyyətlərin harmonik şəkildə yaşadığı bir məkan olmasına imkan yaradıb, bu da ölkəmizin mədəni zənginliyini daha da artırır”, – deyə o qeyd edib.
İlahiyyatçı Ağa Hacıbəyli isə düşünür ki, tolerantlıq mövzusu uzun illərdir ki, dövlətin marağında olan məsələlərdən biri olub:
“Dövlətimiz dini bir dövlət olmasa da, dininə və dəyərlərinə bağlı olan bir dövlətdir. Son illərdə baş verən dini zəmindəki bir çox problemlər yenidən dinimizə dönüş və ona baxış üçün səbəblər yaratdı. Hər halda, tolerantlıq sözü milli və dini söz deyil, əksinə, gəlmədir. Tolerantlıq həm də xoşgörü deməkdir, amma bu xoşgörü həm də küfrü və şirki xoş görmək deyil. Bu baxımdan, İslam dinindəki dərin qavramalar və anlayışlar dünyəvi terminlərdən daha cazibədar, isabətli və eyni zamanda, təsirli olur”.
Onun sözlərinə görə, xalqımızın inancı isə İslam dininədir:
“Həm ölkəmiz daxilindəki dini kəsimlərin bir-birinə münasibətlərinin tənzimlənməsi, həm də qeyri-müsəlmanların etiqadlarına hörmət anlayışı millətimizin kökündə, qanında və əqidəsində olan məsələdir. Dövlətin bu məsələdə atdığı addım ölkəmizdə qəbul edilir. Dünyanın bir çox ölkələrinin dərin problemini həll edə bilməməsi fonunda Azərbaycanda dərin məsələlərin həll olunduğunu görəndə heyrətə gəlirlər. Hətta onlar bizə bu modeli haradan tapdığımıza dair suallar da verirlər.
Bu, bizim milli şüurumuzda olan məsələlərdəndir. Bunun da ən böyük səbəbi millətimizin Quran-Kərimə olan bağlılığıdır. Çünki Quranı anlayan insanın dünyagörüşü, Quran oxumayan digər insanların anlayışından qat-qat üstündür. Çünki insan kainat çapında məsələlərə baxır. Ona görə də dünyada qlobal olan dini müstəvidə olan problemlərin həlli ilə bağlı ölkəmizdə böyük məsafələr qət etmişik”.
Məqalə Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə “Dini və milli tolerantlıq, millətlərarası münasibətlərin inkişaf etdirilməsi” istiqaməti üzrə hazırlanıb.
Rafi Müslümov
