Yeni Çağ Media Qrupu
Yenicag.az-ın DİALOQ KÜRSÜSÜndə Sərdar Cəlaloğlu
Siyasətçinin dünyaya Qurani-Kərimlə baxışı
Sivil cəmiyyətin dialektikası zəncirvari bir prosesdir. “Zənciri” yaradan halqalar inkişafa doğru getdikcə “zəif bəndlər” özü-özünü aşılayaraq inkar, yenidən bərpaolunma və növbəti mərhələyə keçmə imkanı əldə edir. Eyni zamanda, hər bir “halqadakı” MƏDƏNİYYƏTLƏRİ “qidalandıran” ideologiya, missiya, xarakter, sosial, ictimai-siyasi, mədəni, ruhi elementlər və bunlardan doğan mahiyyətlərin funksiyaları özünü qorumaq instinkti bir-biri ilə əlaqə və dialoqun yaranmasını tələb edir. Su axdıqca durulduğu kimi, hər bir insan – fərd, qrup, xalq, millət, dövlət, ümumilikdə dünya mədəniyyətləri qarşılıqlı dialoqla özünün daxili gücünü, nüvəsini formalaşdıran elementlərini nizamlayır. Biz də BİZLƏRİ düşündürən və bir çox hallarda paradoksal yanaşmalar tələb edən məqamları üzə çıxartmaq, aydınlaşdırmaq niyyətini ortaya qoyduq.
Bu məqsədlə “Yeniçağ.az” “Dialoq Kürsü”sü layihəsinə başlayır. Bu Kürsüdə ictimaiyyəti maraqlandıran, yaxud narahat edən nəsnələrə diqqət çəkmək, ictimai-siyasi, maddi-mənəvi və ruhi zəncirlərə bağlı olan, cəmiyyətə mesajları, sözü olan hər kəsə söz veriləcək. İlk qonağımız vaxtilə siyasi müxalifətdə ön sıralarda dayanan və maraqlı çıxışları ilə diqqət çəkən Azərbaycan Demokrat Partiyasının sədri Sərdar Cəlaloğludur.
…Havanın soyuqluğuna baxmayaraq, Sərdar müəllimin sədri olduğu partiya qərargahına üz tuturuq. Siyasi kataklizmlər təbii olaraq, bu partiyadan da yan keçməyib. Biz bu durumu nə bəzəkli sözlərlə dəyişdirə bilərik, nə də gizlədə…
Qərargahda sükut var. Bu sakitliyin içində Sərdar müəllimin otaqdakı telefon danışığı dəhlizdən eşidilirdi. Bir az gözləyıb, sonra içəri daxil olduq. Sədr öz kabinetindəki masa üzərində qalaqlanmış kitablar arasında tamamilə başqa bir ampluada görünürdü…
“Quranda böyük bir siyasət var”
– Sərdar müəllim, bu Quran kitabları nədir, yoxsa dinlə məşğul olmağa başlamısınız?
– Yox, elə deyil. Bu gün dünyanın siyasi baxışları qarışıqdır, nə olduğu bilinmir. İnsanlar Quranla bağlı çox şeyləri düzgün anlamırlar. Elə bilirlər ki, din ancaq mollaların məşğul olacağı bir işdir. Quranı araşdırdıqca onun özündə də böyük bir siyasətin olduğu görünür. Elə hazırda “islam hümmətində hakimiyyət necə olmalıdır” bəhsində bundan yazıram.
– Kitabları vərəqlədikcə hansı qənaətə gəlirsiniz?
– Məlum olur ki, Quran özü hakimiyyəti üç yerə bölür. Birinci, Allahın hakimiyyətidir. Orada deyilir ki, Allahın hakimiyyəti həm cəmiyyətə, həm də faktiki olaraq, təbiətə yayılır. İkincisi, peyğəmbərin hakimiyyətidır ki, ancaq hümmətinin üzərinə yayılmağa göndərilib. Üçüncüsü, dünyəvi hakimiyyətdir, hansı ki orada Allah,“mən öz hakimiyyətimdən kimlərəsə pay verdim”- deyir. Bizim dünyadakı siyasətimiz də belədir.
“Mən Quranın elmini, fəlsəfəsini, sosiologiyasını yazıram”
– Dünyada baş verən prosesləri anlamaq çətindir. Çox şeylər bizi düşündürür: bir gənc “canlı bomba” olub, özünü necə paramparça edir?
– Yəqin Allahla görüşməyə tələsir. Burada məqsəd nədir? İslam ölkələrini destabilizə etmək.
– Niyə?
– Söhbət nəyəsə nail olmaqdan getmir. Yəni biz də siyasətçi kimi dünyada islam terroizmini anlamağa çalışırıq. Bu siyasəti anlamaq üçün də birinci növbədə dini mənimsəməlisən, ikincisi elmi, üçüncüsü təcrübəni. Yoxsa ancaq piket, mitinq keçirim – bu, olmaz. Gərək əvvəlcə biləsən, sonra hərəkət edəsən. Bizdə isə tərsinədir, hərəkəti edirlər, sonra başa düşməyə çalışırlar. Sonra da deyirlər ki, səhv idi, gərək etməyəydik. Hətta demokratik mübarizə olsa belə, öncə bunun nəzəriyyəsini bilmək lazımdır. Cild-cild kitablarda dünyada demokratik mübarizələrin necə olması, necə qalib gəlmələri, niyə məğlub olmaları, bizim kimi cəmiyyətdə xalqın niyə ətalətdə olmaları yazılıb. Bunları bilmək üçün gərək çox oxuyasan. Yoxsa bu kitabları molla kimi yazmıram ki… Mən Quranın elmini, fəlsəfəsini, sosiologiyasını yazıram. Biz Quranı necə başa düşməliyik? Mollanın başa düşdüyü kimi baxanda, Quran nağıldan başqa bir şey deyil. Amma dərinliyinə varanda orada böyük bilgilər var.
– Quranı araşdırmaq hansı təlabatdan yarandı?
– Mən ibadət etmirdim. Namaz qılmırdım, bir ara istədim ki, oruc tutum və fikirləşdim ki, orucun necə tutulması və o “niyə oruc tutmaq lazımdır” kimi suallara cavab verəcək bir məqalə yazım. Oxuduqca gördüm ki, onu bizə düzgün izah etməyiblər. O vaxtdan başladım yazmağa, bir də baxdım ki, 3 ildir yazıram, bu günə qədər 15 cild yazmışam və hələ də o mövzunun üzərində işləyirəm.
“Quran yazılıdır, kainat maddidir”
– Təkcə mən yox, Qərb alimləri də bu fikirdədirlər ki, din xadimlərinin dünyəvi elmlərdən xəbəri yoxdur, dünyəvi alimlərin də dindən. Ona görə də alimlər Quranı boş hesab edir, Quranı müdafiə edən din xadimləri isə dünyəvi elmləri mənasız sayırlar. Halbuki, Quranda dünyəvi elmlərin DƏLİL, Quranın isə SÜBUT olduğu yazılır. Quran yazılıdır, kainat maddidir. Əgər ikisi bir yerdə olarsa anlayarsınız ki, söhbət nədən gedir. Bizim dünyəvi elmlərimiz nəticələr üzərində tədqiqatlar aparır. Əsl bilik səbəb və nəticənin verdiyi bilikdir. Quran səbəblərdən danışdığına görə başa düşmürük. Dünyəvi elmlər nəticələr haqqında olduğuna görə səbəbinin nə olduğunu başa düşmürük. Ağıllı adamlar bu dünyanı belə yaradan səbəbləri daim araşdırırlar. Quran da bir siyasətçi kimi mənə çox maraqlıdır. Məsələn, ayələrin birində deyilir ki, siz 100 minlər ola-ola qaçdığınıza görə sizi yerinizdən çıxartdılar. Əmr verir, deyir əgər siz müsəlmansınızsa gedin, sizi evinizdən çıxaranları torpağınızdan çıxarın. Yaxud, bir ayədə sərhədləri qorumaqdan yazır. Bir başqa ayədə – sərhədlərinizi qoruyun, evinizi qorumaq üçün cihada qalxın, deyir. Baxın, Dağlıq Qarabağ bizimdir, amma qaçdıq, müqavimət göstərmədik. Biz müsəlman olsaydıq, Qarabağ işğal olunardımı? Quran da belə yazır ,deyir ki, əgər ingilis gəlib, sənin ərazini əlindən alırsa, onu torpağından çıxart.
– Bunun özündə də dünyəvi, bəşəri yanaşma var. Təkcə müsəlmana aid etsək, belə çıxar ki, dünyada müsəlman yoxdur?
– Müsəlman var, mömin yoxdur. Bir adam desə ki, Allahdan başqa Allah yoxdur, o, müsəlmandır. Amma biri var inanmaq, biri var iman gətirmək. İnanmaq səthi, iman gətirmək isə dərin bilikdir. Allah-təala deyir ki, ey diliylə inananlar, iman gətirin, ey iman gətirənlər, yenə iman gətirin. “İman” sözünün mənası “dərinə getmək”dir. Allah-təala deyir ki, sən inanmalısan ki, məndən başqa Allah yoxdur. Sonra deyir, niyə məndən başqa Allah yoxdur? Başlayır 10 Ayədə izah etməyə ki, niyə yoxdur. Bütün mollalar boş-boş şeylər yazırlar, Quran qalıb kənarda. Mən məsciddə Quran oxuyan adam görməmişəm. Hansısa alimin kitabını oxuyurlar. O alim də hansısa maraqdan, ya da bir ingilisin pul verib, yazdırdığı kitabı oxuyur. Bizim gördüyümüz 1 milyard müsəlmanın içərisində 1 faiz həqiqi müsəlman yoxdur. Ona görə də İran alimləri islam qaydaları ilə yaşayan dövlətlər haqqında bir tədqiqat aparıblar. Birincisi, 35 dövlətin arasında islam dövləti yoxdur, 36-cı dövlət Malayziyadır. Nə Səudiyyə Ərəbistanı, nə İran, nə də Türkiyə bu siyahıya daxil deyil. Sən demə, əslində, Avropa dövlətləri islam qaydaları ilə idarə olunur. O, adını xristian qoyub, müsəlman kimi yaşayır, sən müsəlmansan, Qurandan uzaqsan.
“Siyasətçi olmağım mənim haqımda yanlış təsəvvür yaradır”
– Maraqlıdır, ənənəvi siyasətçi, siyasi müxalifətin aktivi Sərdar Cəlaloğlu bu gün sosial – ictimai, ruhi həyata hansı “pəncərə”dən baxır?
– Siyasətçi olmağım mənim kimliyimi cəmiyyətdə çox deformasiya edir. Yəni siyasətçi olmağım mənim haqqımda yanlış təsəvvür yaradır. Amma faktiki olaraq, mən institut həyatımdan başlayaraq, bu günədək elmlə, fəlsəfəylə paralel surətdə məşğul olmuşam, özü də ən yüksək səviyyədə. Bir alim kimi məni tanıyan adamlar siyasətlə məşğul olduğuma görə məni qınadılar. Bəzən siyasi aktivliyim o qədər qabarıq olurdu ki, camaat siyasətdən başqa bir işimin olmadığını düşünürdü. Amma elə Rəsul Quliyevin vaxtında da mən üçcildlik, 3500 səhifəlik Tərəqqinin Metofizikası kitabını yazmışam. 20 illik siyasi fəaliyyətimdə də 4-5 kitab yazmışam. Bu gün siyasi aktivlik yoxdur deyə, indiyə qədər yazıb, hazırladığım elmi nəzəriyyələrimi dünya ictimaiyyətinə çatdırmaq istəyirəm.
– Bu, bir filosofun hər şeyi bilmək, öyrənmək istəyidirmi?
– Yox, elə deyil. Elmlərin fakültətiv ayrılmasından cəmi yüz il keçib. Məsələn, götürək İbn Sinanı. Biz onu həkim kimi tanıyırıq. Amma o, həm həkim, həm filosof, həm riyaziyyatçıdır. Deməli, XIX əsrdən etibarən elmlər fəlsəfədən ayrılmağa başladı. XX əsrin ortalarından alimlər belə bir fikrə gəldilər ki, elmlərin bu cür ayrılması düzgün praktiki əhəmiyyətli işlər görməyə imkan verir. Amma bu insan intellektini lazım olan səviyyəyə apara bilmir. Onda belə bir fikir yarandı ki, ensiklopedik elmə qayıdılmalıdır. Yəni elmi fənlərə bölmək olmaz. Elm adamı hər sahəni bilməlidir, bilmirsə, deməli, alim deyil. Mən özüm Azərbaycanda universal elmin yaranmasını qarşıma məqsəd qoymuş adamlardanam. Məndən qabaq bu işlə Azad Mirzəcanzadə məşğul olub. Onun AZİ-də bir kitabı var – Təhsilin Humanistləşdirilməsi. O, dəqiq elmlərin humanitar elmlər kimi tədris olunmasıni önə çəkib. Məsələn, Nizami Gəncəvinin şeirlərini oxuyanda məlum olur ki, o, sadəcə olaraq məlumat verib. Quranın özunu oxuyanda da ilk baxışda nağıl kimi görünür, amma hamısı məlumatla doludur.
– Bu gün “Yaxşı ki, siyasətdə belə bir durğunluq yarandı”- deyə, düşündünüzmü heç?
– Yox, yaxşı olmadı. Mən yenə dəyirəm, hətta meydanlarda, həbsxanalarda, mitinqlərdə olanda da elmi işlərimi kənara qoymamışam. Sadəcə, onu önə çəkməmişəm. Məsələn, mən 1994-cü ildə bir tarix, bir də fizikaya aid kitab çap etdirmişəm. Ondan sonra 20 il ərzində tarixin metofizikası kitabında bəşəriyyətin hara doğru inkişaf etdiyini araşdırmışam. Avropalı alimlər deyirlər ki, tarixdə məqsəd yoxdur. Necə ki, təbiətdə 1000 ildir şir doğulur və ölür, heç nə dəyişmir, insanlıq da belədir. Mən tarixin metofizikası kitabında 3 istiqamətdə inkişafla bağlı konsepsiya əsasında bütünlükdə ilk insandan son insana qədər, bəşər tarixində nələr baş verəcəyini izah eləmişəm. Sən demə, tarixdə 3 xətt var – düz xətt, yüksələn xətt, təkrarlanan xətt. Bu 3 xətt üzrə hadisələr necə inkişaf edir və nələr baş verir, onları izah eləmişəm. 20 ildə təxminən 3 minə yaxın elmi fəlsəfi mənbə tətbiq eləmişəm, onların içərisində 450-si NOBEL mükafatı almış əsərlərdir. Bu çox fundamental bir işdir, sadəcə, pulum olmadığına görə hələ ki, çap eləməmişəm. İndi siyasətdə bir süstlük var deyə, yaradıcılığımı önə çıxartmışam. Gec-tez mən bu xalqa deməliyəm ki, nələrim var.
– Dünyada baş verən hazırki durum – müharibələr, terror hadisələri göstərir ki, siyasi proseslər nə dini kitabların tələblərinə, nə hər hansı elmi bilgilərə, nə filosofun araşdırmasına və ideyalarına uyğunlaşmır. Yəni siyasət də böyük güclərin maraqları ilə istədiyi səmtə yönəldilir.
– Əvvəla, gəlin görək siyasət nədir? Siyasət təşkil etmək, nizama salmaq, nəzarət etməkdir. Allah-təala da deyir ki, mən yaratdım, yaratdıqlarımı nəzmə çəkdim, nəzmə çəkdiklərimə nəzarət edirəm. İndi baxın, elə Allahın işi də siyasətdir də. Ona görə kitabımın adı İlahi siyasətdir. Mən yazmışam ki, Allah bəşəriyyət tarixində bir siyasət həyata keçirir. İnsanlığı yaratmaq, insanlığı nəzmə çəkməklə siyasət aparır. Biri var bizim siyasət – mübarizə aparmaq, hakimiyyətə gəlmək, pul qazanmaq, oğurluq, korrupsiya etmək, biri də var Allahın siyasəti. Onun məqsədi nədir?Allahın siyasəti təbiətin harmonik inkişafındadır. Allah-təala deyir ki, sizə ağıl verdiyimə görə siz mənim siyasətimə müdaxilə edə bilirsiz. Amma qoyuna ağıl verməmişəm. Qoyunu necə yaratmışamsa, elə də yaşayır. Sizi isə onların üzərində canişin yaratmışam. Sizə ağıl vermişəm ki, dünyanı abadlaşdırasınız. Yəni insan yerdə Allahın balaca bir modelidir. Allah- təala ilə insanın gördüyü işin mahiyyəti yox, xarici görünüşü eynidir.
– İndi “Siyasi qüvvələrin siyasi gedişləri” deyilən bir şey qalmayıb.
– Aristotel deyirdi ki, siyasətdən kənar qalanlar heyvanlardır. İnsan siyasi varlıqdır. Siyasət heyvanlara lazım deyil. Allah ona görə kənardır ki, siyasətə nəzarət edir. Siyasi varlıqlar siyasətdə iki cür iştirak edirlər. Ya siyasətlə məşğul olur, ya da siyasət onunla məşğul olur.
– Elədir, deyəsən bu gün də siyasət bizimlə məşğuldur.
-Bu gün Azərbaycanda susqunluqdur. Çox ciddi siyasi aktivlik dövrünə keçiddəyik, təftəlşüura hazırlıq gedir. Bu çox təhlükəli bir şeydir. Mən yazdığım məqalələrdə narahatlığımı hökumətə bildirmişəm. Bu cür xalqlar susqun duranda Suriya kimi olur.
– Sərdar müəllim, “susqunluq” dediyiniz məsələ etiraz hissinin ölməsi ilə bağlıdır?
– İnsanların hakimiyyətin təzyiqinə 4 cür təsiri var. Birinci, insanlar qaçır, ikinci, insanlar uyğunlaşır, üçüncü, müqavimət göstərir, dördüncülər zorun tərəfinə keçib, təzyiqlərin olmasında iştirak edirlər. Cəmiyyətlərin hamısı bu 4 qrupun necə təşkil olunmasına bağlıdır. Bu gün Azərbaycanda 10 milyon əhali olmalıdır. BMT-nin miqrasiya xidmətinin hesabatına baxın, Azərbaycan dünyada öz ölkəsini tərk edənlərin sırasında birinci 17 ölkənin daxilindədir. Təxminən 4 milyona yaxın insan ölkəni tərk edib. Bunun dörd milyonu məhsuldar hissə, qalan 6 milyon isə qadınlar, qocalar, zorakılığın tərəfinə keçən müəllimlər, həkimlərdir.
“Hardasa 10-15 ilə Azərbaycanda çox nəhəng sosial hərəkat olacaq”
– Yazıq müəllimlər, həkimlər neyləməlidir?
– O yazıq kimi görünən sadə insanlar bir filosofun dediyi kimi, təqribi “kərpic”lərdir. O “kərpic”lər olmasa dövlət yaranmaz. Filosof onlara müraciətlə deyir ki, siz özünüzü yazıq hesab etsəniz də faktiki olaraq, totalitar cəmiyyət sizin üzərinizdə qurulub. Hansı biriniz ordan çıxsanız, görün adam qalar orda? Bir kərpicin yerindən çıxması kifayətdir ki, digərləri də dağılsın. Tarix göstərib ki, xalqlar heç vaxt daimi aktivlikdə ola bilməz. Amma bizdən sonra olanların bir inqilabı mütləq olacaq. Bu təqribən 30-50 il çəkir. Deməli, hardasa 10-15 ilə Azərbaycanda çox nəhəng sosial hərəkat olacaq.
– Nəyi nəzərdə tutursuz?
– Destabilizasiya, ixtişaşlar ola bilər. Hakimiyyət öz içindən parçalana və sair başqa bir ölkənin açıq müdaxiləsi ola bilər. Bu nəsil bunu yaşamalıdır. Bu, bir qanunauyğunluqdur. İlk insandan bu günə qədər elə bir tarixi dövr olmayıb ki, o özü bir tarixi hadisədə yaşamasın. Dedyim kimi, bu, Allahın siyasətində əvvəldən müəyyən olunub.
– Bizdən nə asılıdır? Siyasətdə idarəetmə varsa, nəyi gözləyirsiniz?
– Güc, iradəni hər bir adam öz imkanına görə istifadə edə bilir. Məsələn, Suriyada niyə ayağa qalxmışdılar, xoşbəxt olmağa. Amma həm ölkəni dağıtdılar, həm ölkəni tərk etdilər, həm də heç bir şey əldə etmədilər. Bizim təhlükəmiz odur ki, əgər camaat kifayət qədər maariflənməsə, düşdüyümüz situasiyada düzgün addım atmasa, o aktivlik bizi məhv edəcək.
– Nə etməli?
– Əvvəllər siyasət yalnız daxili işdirsə, indi daxili heç nə yoxdur. Açıq və ifrat dərəcədə qlobal güclərin müdaxiləsi var. Milli mühitin müstəqil mövcudluğuna imkan vermirlər. İndi Azərbaycan neft istehsal edir və buna görə asılıdır – iqtidarı da, müxalifəti də. Azərbaycan müxalifətinin arxasında heç bir güc durmur. Hə, burada Azərbaycan xalqının da rolu var. Əgər o 3 milyon yarım insan Azərbaycanı tərk eləməsəydi, biz çoxdan 10 dəfə inqilab eləmişdik. Çünki inqilab edən hərəkətverici qüvvə həmin o məhsuldar qüvvədir ki, ölkəni tərk edir. Xalq kifayət qədər güclü olsa, hətta super güclər də onunla hesablaşmalıdır. İndi biz də məcburuq supergüclərlə hesablaşmağa. Çünki xalq meydanda yoxdur. Xalq meydanda olsa o zaman beynəlxalq güclər bizimlə hesablaşar. Deməli, çıxış yolu Azərbaycan xalqının ayağa qalxıb, onu bu günə salan vəziyyətə qarşı etiraz eləməsindədir. Onda Azərbaycanda qlobal siyasət də dəyişəcək. Xalq susduğuna görə, hələlik, o mexanizmlər işə düşməyib.
“Müxalifətçilik “əriyib suya” dönüb”
– Hər bir insanın vicdanı onun müxalifətidir. Millətin də müxalifəti onun vicdanıdır. Əgər siz deyirsizsə müxalifət yoxdur, demək, bu millətin vicdanı yoxdur. Yoxdursa, bu başqa məsələ. Əgər ədalət, özünəhörmət hissi yoxdursa, mən bunu onda necə yaradım?
– O zaman bu partiyalar niyə yaranmışdı?
– Mənim bu partiyanı yaratmağımın sənə nə maneçiliyi var? Bax, mənim qərargahımın qapısı açıqdır, hansı adam gəldi dedi ki, Sərdar bəy, arxanca gəlirəm, düş irəliyə, gəl bizi apar, mən etmədim?
– Sərdar müəllim, bayaq vurğuladığınız adi “kərpic”ləri başa düşmək olar. Əgər müxalifətin öndə gedənləri həmin qopan “kərpic”lərə çevrilibsə, onda nə etməli?
-Bunun adı böhrandır. Azərbaycanda iqtisadi böhran, sonra mənəvi, sosial və siyasi böhran başladı. Siyasi böhranın birinci əlaməti müxalifətin aşılanması, ikinci əlaməti, hökumətin çökməsidir. Biz siyasi böhranı yaşayırıq. Fikir verin, görün, millət vəkilləri necə danışırlar. Elə bil nazirdirlər. Fazil Qəzənfəroğlu isə deyir ki, Şah İsmayılın bizə aidiyyatı yoxdur, tariximizdən silməliyik. Bu o deməkdir ki, biz batırıq və dibə çatmağa az qalır. Batandan sonra yeganə gözlənti qalxmaqdır. Yenidən qalxma zamanı görəcəksiniz ki, müxalifət ayağa qalxdı. Guya sovet hökuməti dövründə müxalifət var idi? Müxalifət necə yarandı, xalq qalxdı və onun içindən müxalifət yarandı. Ola bilər ki, o, Sərdar Cəlaloğlu olmayacaq, sən olacaqsan, başqa kimsə olacaq. Müxalifəti isimləşdirmək olmaz. Şəxsən mən sizə müsahibə verirəm və xalqa deyirəm ki, mən sizinlə getməyə hazıram. Deyirsiniz, qabağa çıxmalıyıq. Nəyin, kimin qabağına? Xalq yoxdur axı. Yəni müxalifət paravozdursa, xalq qatar olmalıdır. O qatar yoxdursa, mümkün deyil. Bizim vəzifəmiz odur xalqa deyək ki, biz sizin önünüzdə getməyə hazırıq. Məni bəyənmirsənsə, bizim bir səfir var, deyir mən müxalifətəm, Əli İnsanov həbsxanadan deyir, mən müxalifətəm, Rəsul Quliyev deyir müxalifətəm. Qardaşım, məni seçmə, onların birinin ardınca get də. Yəni vəziyyəti subyektivləşdirmək olmaz. Deqradasiya olduqca bir çox insanlar özünü xilasa başladı. Mənim müavinlərimin hamısı ölkəni tərk etdilər. Bir vaxtlar Müsavatın rəhbərləri hökumətin tərəfinə keçdilər, Asim Mollazadə və sairləri siyasətdən çıxıb, həmin o “kərpic”lərdən olublar. Yəni bu proses gedir. İndi müxalifətin “barıtı” yoxdursa, sonrakı səbəbləri sadalamağa gərək yoxdur. Həmin “barıt” müxalifətin maliyyə qaynağıdır. O cür vəziyyətdə də xalq məndən heç nə tələb etməməlidir. Xalq mənim partiyama üzv olmursa, heç nə vermirsə nə etməliyəm?
“Müxalifət qabağa çıxmayacaq”
– Gərək xalqı inandıraydınız ki, bu gün də onlar sizin arxanızca gedəydi.
– Əgər xalq Allaha inanmırsa, bəndəyə inanar? Azərbaycan cəmiyyətində Allahşükür Paşazadədən tutmuş adi insana qədər heç kimdə inam yoxdur. Türkiyədə futbol komandasından ötrü bir-birini öldürürlər. Bildiniz də söhbət nədən gedir. Bizim xalqla aramızda vasitə yoxdur. Heydər Əliyevin vaxtında hər həftə televiziyalara çıxırdıq. O, dövlət təcrübəsi görmüş adam idi, beynəlxalq prosesləri izləyirdi. Azərbaycanda hakimiyyəti dünyanın qəbul etdiyi qaydada qurmaq istəyirdi. O vaxtla bu günü müqayisə etmək olmaz. Getdikcə müxalifətin resursları azalır. Elə bil siz mənə silah vermirsiniz, amma deyirsiniz ki, Sərdar bəy niyə vuruşmursuz? Bu vəziyyətdə müxalifət qabağa çıxmayacaq, müxalifətə gözünüzü dikməyin.
“Hələ mövcuduqsa, qəhrəmanıq”
– Sərdar bəyin siyasi marağı nə dərəcədə dəyişib?
– Heç bir dəyişiklik olmayıb. Çünki xalq qalxmışdı, ona rəhbərlik edirdim, xalq yatıbsa, kimin önündə dayanım?
– Deməli, xalqla bərabər müxalifət də yatıb?
– Hamı öz ailəsini xilas etməyə çalışanda xalq batır.
– Sərdar Cəlaloğlunun müsahibəboyu sadaladığı bütün fəaliyyətini ümumiləşdirsək, onu cəmiyyətə necə təqdim edə bilərik?
– Mən Azərbaycanın müstəqilliyini özüm qədər çox istəyən başqa birini tanımıram. Fəaliyyətimi çoxtərəfli qururam. Vaxtın qədrini bilirəm. Boş vaxtım olanda istirahət adı ilə heç yana getməmişəm, elmi işlərimlə məşğul olmuşam. Xalqım üçün isə nailiyyət əldə etməmişəm, o sahədə əlim boşdur. Yəni şəxsi nailiyyətim var, amma ictimai nailiyyətim sıfırdır. Xalqı özündən xilas edə bilmirəm, genefondumuz məhv olur. Bu, məni narahat edir. Xalq bir uşaqdır, biz də həkimik. O, öz vəzifəsini yerinə yetirmir. Həmrəylik hissi yoxdur. Amma hamı özünü yox, başqasını xilas etməyə çalışsa, inkişaf olacaq. İnqilab mütləq olacaq, onsuz mümkün deyil. Bu da bir alim kimi, Qurani-Kərimi oxuyan biri kimi məni qorxudur.
Tahirə Qafarlı
Yeniçağ.az
www.yenicag.az
