Günəşdə partlayış: Bu tarixdə elektrik və rabitə kəsilə bilər – XƏBƏRDARLIQ
Günəşdə baş verən güclü partlayış planetimizdəki elektrik şəbəkələrinə, peyk rabitə sistemlərinə və radio siqnallarına ciddi təsir göstərə bilər.
Yenicag.az xəbər verir ki, “AR3842” adlı nəhəng günəş ləkəsinin səbəb olduğu bu partlayış son beş ilin ikinci ən güclü günəş alovu olaraq qeydə alınıb.
Bu partlayış Havayda qısadalğalı radio siqnallarında fasilələrə səbəb olub və kosmosa “Coronal Mass Ejection” (CME) adlı nəhəng plazma buludu göndərib. Milli Okean və Atmosfer Administrasiyası (NOAA) CME-nin oktyabrın 5-də Yerə çarpacağını və bu hadisənin böyük geomaqnit qasırğalarına səbəb ola biləcəyini proqnozlaşdırır.
Bu hadisələr Günəşin təxminən 11 illik dövrünün bir hissəsi hesab olunur. Hazırda Günəş ən aktiv olduğu “günəş maksimumu” dövründədir. Alimlər bu dövrün 2025-ci ildə pik həddə çatacağını proqnozlaşdırıblar. Lakin bu il Günəşin yüksək aktivliyi pikin daha tez baş verə biləcəyindən xəbər verir.
2024-cü ildə Günəş qeyri-adi sayda güclü partlayışlar yaşayıb. X sinfi adlanan bu partlayışlar indiyədək 41 dəfə müşahidə olunub. Normalda belə partlayışlar ildə cəmi 10 dəfə baş verir. Günəşin bu gözlənilməz fəaliyyəti Yerdəki texnoloji infrastrukturlar üçün potensial riskləri artırır.
Geomaqnit qasırğaları Yerin maqnit sahəsinə təsir edən güclü enerji partlayışlarıdır. Bu qasırğalar elektrik şəbəkələrində fasilələrə, peyk və GPS sistemlərində nasazlıqlara, hətta radio siqnallarının geniş şəkildə kəsilməsinə səbəb ola bilər. NOAA mütəxəssisləri bu həftəki qasırğanın intensivliyinin G1 (mülayim) və G3 (orta) arasında olacağını gözləyirlər. Lakin bu, bəzi bölgələrdə ciddi pozuntulara səbəb ola biləcək bir hadisədir.
Qasırğanın ən şiddətli təsirlərinin şənbə günü yaşanacağı gözlənilir və səlahiyyətlilər, mümkün fasilələrə hazır olmaq lazım olduğu barədə xəbərdarlıq edir.
Geomaqnit qasırğaları elektrik şəbəkələri və peyk rabitəsi kimi müasir həyatın əsas elementləri üçün əhəmiyyətli risklər yaradır. Mütəxəssislər xəbərdarlıq edir ki, bu cür qasırğalar elektrik enerjisinin kəsilməsinə, peyk sistemlərinin sıradan çıxmasına və radio siqnallarını poza bilər. Bundan əlavə, Yer kürəsinin bəzi hissələrində müşahidə oluna bilən aurora (qütb işıqları) kimi təbiət hadisələri də bu hadisələrin təsirləri sırasındadır.
Bu həftə sonu gözlənilən qasırğanın dəqiq şiddəti və vaxtı qeyri-müəyyən olsa da, rəsmilər həftə ərzində mümkün fasilələrə hazır olmaq lazım olduğunu bildirirlər.
Günəşin bu növ fəaliyyətinin qarşıdakı illərdə də artmağa davam edə biləcəyi düşünülür. Bu prosesdə infrastrukturların qorunması və insanların bu cür tədbirlərə hazırlanması böyük əhəmiyyət kəsb edir.
İsmayıl Bakuvi
