İngiltərə mətbuatından SENSASİON XƏBƏR: Ərdoğan martın 30-da elan edəcəkdi – Razılaşma son anda ləğv edildi

Rusiya və Ukraynanın Qara dənizdəki gəmilərin təhlükəsizliyi üçün Türkiyə ilə iki ay danışıqlar apardığı və razılığa gəlindiyi, lakin Kiyevin bu müqaviləni imzalamadan son anda masadan ayrıldığı ortaya çıxıb.

Yenicag.az xəbər verir ki, İngiltərənin “Reuters” agentliyinin eksklüziv məlumatına görə, agentliyə danışan və məsələdən xəbəri olan 4 mənbə, razılaşmanın mətninin hazırlandığını və bu prosesin martın 30-da Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan tərəfindən açıqlanacağını bildirib. Mənbələr qeyd edib ki, Ukrayna sazişdən çıxanda bu plan iflasa uğrayıb.

“Son anda Ukrayna qəfildən geri çəkildi və sövdələşmə pozuldu”, – deyə mənbələrdən biri bildirib. Hadisələrin bu versiyasını daha üç nəfər təsdiqləyib. Rusiya, Ukrayna və Türkiyə şərh verməkdən imtina edib. Ukraynanın niyə geri çəkildiyi ilə bağlı heç bir açıqlama verilməsə də, “Reuters”ə danışan mənbələr Kiyevin qərarına nəyin səbəb olduğunu bilmədiklərini deyiblər.

Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenski fevral ayında bildirib ki, ABŞ-ın yeni hərbi yardımı olmasa, Ukrayna Rumıniya və Bolqarıstan yaxınlığında Qərbi Qara dəniz sahillərini əhatə edən Qara dəniz gəmi dəhlizini müdafiə edə bilməyəcək.

“Reuters”in bir nüsxəsini gördüyü razılaşmanın mətnində Türkiyənin “Vasitəçilik səylərinin bir hissəsi olaraq” Ukrayna və Rusiya ilə “Qara dənizdə ticarət gəmilərinin sərbəst və təhlükəsiz naviqasiyasını təmin etmək üçün” razılığa gəldiyi qeyd edilib. Montrö Boğazları Konvensiyasına uyğun olaraq, həm Moskva, həm də Kiyev Qara dənizdəki kommersiya gəmilərinə təhlükəsizlik təminatları təklif edərək, onlara hücum etməyəcəklərini, ələ keçirməyəcəyini, onların boş olduğu və ya qeyri-hərbi yük elan etdikləri müddətdə onlara hücum etməyəcəklərini vəd ediblər.

Müqavilə layihəsində “Bu təminatlar döyüş gəmilərinə, hərbi yük daşıyan mülki gəmilərə (beynəlxalq missiyalar çərçivəsində tərəflərin razılaşdırdığı dəniz nəqliyyatı istisna olmaqla) şamil edilmir”. Layihədə qeyd edilir ki, “Türkiyə Cümhuriyyəti BMT Baş katibinə razılaşmanın Türkiyə Respublikasının vasitəçiliyi ilə əldə edildiyini və həyata keçirildiyini bildirir. Saziş elan edildikdən sonra qüvvəyə minəcək” ifadəsi də sənədə daxil edilib.

BMT-nin sözçüsü Stefan Dujarrik “Reuters”in məlumatını təsdiqləyib.

Türkiyə və BMT 2022-ci ilin iyulunda imzalanan və Qara dənizdən təxminən 33 milyon ton Ukrayna taxılının təhlükəsiz ixracına imkan verən Qara Dəniz Taxıl Təşəbbüsünə vasitəçilik ediblər. Rusiya 2023-cü ilin iyulunda öz ərzaq və gübrə ixracının ciddi maneələrlə üzləşdiyindən şikayət edərək sazişdən çıxıb.