Sergey Markedonov Abxaziyadakı böhrandan DANIŞDI – TƏHLİL

“Abxaziyada siyasi böhran davam edir və yeni inkişafların hələ də gözlənildiyi görünür. Xatırladaq ki, Abxaz müxalifətçiləri Suxumidə “hökumət” binasını zəbt edərək, “prezident” Aslan Bjaniya istefaya getməyənə qədər həmin binanı tərk etməyəcəklərini bəyan ediblər.

“Abxaziya Xalq Hərəkatı” təşkilatının rəhbəri Adqur Ardzinba bildirib ki, Bjaniyanın prezident binasına daxil olduqda istefa ərizəsini imzalayacağı və yeni növbədənkənar seçkilərin təşkil ediləcəyi barədə şifahi təminatlarına inanmırlar. Abxaz müxalifətinin lideri bəyan edib ki, Bjaniya istefa ərizəsini olduğu yerdən də imzalaya bilər”.

Yenicag.az xəbər verir ki, bu barədə rusiyalı politoloq Sergey Markedonov təhlilində qeyd edib.

Onun fikrincə, həll edilməyən, lakin dərinləşə bilən dörd sistem problemi mövcuddur:

İnvestisiyalar – Postsovet məkanında nəqliyyatla bağlı hələ sovet dövründə formalaşmış tezisləri təkrarlamaqla, infrastrukturun və kommunikasiya kanallarının vəziyyətinin qiymətləndirilməsi qəbul edilir. Abxaziyada vəziyyət xüsusilə mürəkkəbdir, çünki müharibənin nəticələri hələ də davam edir, blokada mövcuddur və regionun siyasi-hüquqi statusu hələ də tənzimlənməyib. Buna görə də investisiyalardan danışarkən dərhal bir istiqamət nəzərə alınır: pul yalnız Rusiyadan alınacaq. Milli-dövlət öz müqəddəratını təyin etmək məsələsi bir kənara qoyulsa, başqa bir ölkədən borc almaq mümkündür. Abxaz variantında kollektivləşmə mümkün deyil, çünki ictimai inkişaf o səviyyədə deyil, tərəzi də bu cür məsələlərə uyğun deyil.

Qanun və qanunçuluq – İstəsələr də, istəməsələr də, Abxaziyada qanun və qanunçuluq qorunub saxlanılacaq. Əks halda, ölkə “Qara dəniz hövzəsində banan respublikası”na çevriləcək, inqilablar və çevrilişlər ardıcıl baş verəcək. Buna görə də iqtidara da, müxalifətə də hörmət göstərmək vacibdir. Çözümlər qarşılıqlı məqbul olmalıdır. Əks halda, başa düşülən oyun qaydaları ölkənin həyatında heç vaxt formalaşmayacaq. Qanun və qanunçuluq təmin olunduqda, həm mülkiyyət, həm də şəxsi hüquqların qorunması təmin ediləcək.

İctimai kommunikasiya – Abxaziyada Rusiya-Belarus modelinə bənzər ictimai-siyasi münasibətlər sistemi qurmaq mümkün olmayacaq. Əgər belə bir şey həyata keçirilərsə, o zaman Abxaziya bizim öyrəşdiyimiz mənada olmayacaq. Həm cəmiyyət, həm də siyasi sistem, yumruq dilindən imtina edib, kompromislər və böhranların qarşısının alınması dilini öyrənməlidir. Yəni, emosional reaksiyalardan uzaqlaşıb sağlam düşüncə sahəsinə keçmək lazımdır.

Müttəfiq münasibətləri – Burada artıq Rusiya ilə bağlı çoxlu suallar yaranır. Abxazlar oyun qaydalarına və nümunələrinə əməl etməlidir. Bu məsələdə ruslar nümunə göstərməlidirlər. Təhlükəsizlik təminatları verilirsə, tikinti, milli inkişaf və ətraf mühitin qorunması sahələrində də təminatlar olmalıdır. Ənənəvi simanı itirərək, onu müasir və qorxulu bir quruluşa çevirmək mümkün deyil. Bunu müdrik, diqqətli və hesablanmış addımlarla, səriştəli ünsiyyətlə etmək olar”, – Markedonov öz təhlilində bildirib.

Tərcümə: Rafi Müslümov