Suriyada YENİ ERA: Üsyançılar arasında mübahisə ola bilər
Suriya prezidenti Bəşər Əsədin devrilməsi bu ölkədəki 13 illik vətəndaş müharibəsinin və 50 ildən artıq davam edən qəddar rejimin sonu deməkdir. Üsyançıların Dəməşqi ələ keçirməsi və Əsədin Rusiyaya qaçması Suriyada yeni bir dövrün başlandığını göstərir. Bu hadisələr yalnız Suriyanı deyil, bütün Yaxın Şərqi əhatə edəcək yeni reallıqların da formalaşacağına işarədir.
Yenicag.az xəbər verir ki, bu barədə Suriyada Əsəd rejiminin devrilməsi və yeni dünya nizamının qurulması fonunda prosesləri təhlil edən “Reuters” agentliyinin dərc etdiyi məqalədə bildirilib.
Qeyd olunub ki, Əsədin devrilməsi ilə Suriyada yeni bir dövr başlayır.
Əsədin devrilməsi və beynəlxalq reaksiyalar
Əsədin devrilməsi həm regionda, həm də dünya miqyasında ciddi reaksiyalar doğurub. Rusiya Əsəd və onun ailəsinə sığınacaq verərək, Suriyanın gələcəyinə dair öz maraqlarını qorumağa davam edir. Rusiya həmçinin Suriya üzərindəki təsirini saxlamaq üçün Aralıq dənizindəki hərbi bazasını təhlükə altına atmaq istəmədi. Lakin ABŞ prezidentinin verdiyi açıqlamaya görə, Suriya artıq keçmişdəki kimi Rusiya, İran və “Hizbullah”ın təsiri altında deyil. Bu, xüsusilə ABŞ və Qərb ölkələri üçün müsbət bir siqnal olaraq qiymətləndirilir.
Üsyançılar tərəfindən idarə olunan yeni hökumət Suriya xalqının bərpası üçün çalışacaq. Onlar özlərini “İslam xalqı üçün bir mayak” kimi təqdim edirlər. Bununla belə, ölkədəki müxtəlif etnik və dini qrupların harmoniyası ciddi suallar doğurur. Suriya əhalisinin əksəriyyəti sünni müsəlman olsa da, xristianlar və Əsədin həmyerliləri olan ələvilər də bu ölkənin bir hissəsidir. Belə müxtəlifliyin və dini qarşıdurmaların idarə edilməsi böyük çətinliklər yarada bilər.
Əsədin devrilməsinin regional təsirləri
Əsədin devrilməsi Yaxın Şərqdəki siyasi vəziyyətin daha da mürəkkəbləşməsinə səbəb ola bilər. İran Suriyada öz təsirini itirdiyi üçün silahlandırma əməliyyatlarını həyata keçirməkdə çətinliklərlə qarşılaşacaq. Lakin bu dəyişikliklər yalnız İrana təsir etməklə kifayətlənmir. Suriya ilə sərhədini paylaşan İsrail də baş verən qarışıqlığın regional təhlükəsizliyə təsir etməməsi üçün tədbirlər görməyə başlayıb.
Əlavə olaraq, Əsədin devrilməsi Türkiyə, Livan və İordaniyada on illərdir qaçqın vəziyyətində olan milyonlarla suriyalının evlərinə qayıtmasına imkan verə bilər. Bu, regionda humanitar böhranı yüngülləşdirə, lakin qaçqınların geri qayıtması ilə bağlı ciddi siyasi və sosial problemləri də meydana çıxara bilər.
Suriya üçün yeni bərpa dövrü
Suriya müharibəsi yalnız minlərlə insanın həyatına son qoymadı, həm də ölkəni infrastruktur baxımından dağıdıb, iqtisadiyyatı isə çökmə nöqtəsinə gətirib çıxardı. İndi ölkə bərpa olunmalı, işğal altındakı ərazilər azad edilməli və müharibədən sonrakı sosial-siyasi nizam qurulmalıdır. HTŞ lideri Əhməd əl-Şaraa bu yeni dövrün başlanğıcı olaraq Suriya xalqının İslam dünyasına örnək olacağını bəyan edib. Lakin bunun necə reallaşacağı sual altındadır. Suriya milyardlarla dollar yardım və beynəlxalq dəstəyə ehtiyac duyacaq.
Suriya üçün qarşıda duran əsas məsələlərdən biri də ölkənin siyasi quruluşunun necə formalaşacağıdır. Əsədin devrilməsindən sonra dövlətin idarə edilməsini öz üzərinə götürmək istəyən üsyançılar arasında güclü bir ideoloji və strateji mübahisə ola bilər. Bu, yalnız suriyalılar üçün deyil, bütün regionda yeni bir siyasi nizamın qurulmasına təsir göstərə bilər.
Nəticə olaraq Suriya üçün yeni bir dövr başlayıb, amma bu dövrün qarşısında duran böyük çağırışlar hələ də özünü göstərir. Əsədin devrilməsi də Yaxın Şərqdəki güc balansını dəyişdirəcək, lakin bu dəyişikliklərin necə formalaşacağı və uzunmüddətli təsirləri hələ tam məlum deyil. Suriya xalqı ölkənin bərpası üçün böyük çətinliklərlə üzləşəcək, lakin həm də yeni bir başlanğıc üçün ümidini qoruyacaq.
Nəsimi Ələsgərli
