Uşağın özgüvənini məhv edən ifadələr – Mütəxəssis araşdırmaları
Hər uşaq kiçik yaşlarından özünə inamlı olur. Nə istədiyini bilir, özgüvənli olur. Uşaqların sonradan özlərinə olan inamlarının azalmasında valideynlər əsas rol oynayır.
Həyatda övladlarımıza tez-tez söylədiyimiz bəzi ifadələr övladların xarakterinin formalaşmasına zərərli təsir edir.
Övladlığa götürülmüş və əlil uşaqlarla işləyən psixoloqlar – Roberto Cavallo və Antonio Panarese tərəfindən araşdırmaya nəzər salaq:
“Hər bir uşaq dünyaya gələrkən öz xarakteri olur, ancaq valideynlərin sözləri və hərəkətləri ilə onların taleyi formalaşır və buna əsasən özgüvəni dəyişir”, – deyə psixoloqlar qeyd edir.
Sözlər xüsusilə böyük gücə malikdir. Bir tərəfdən bunları söyləyən insanın hisslərini, əhvalını, vərdişlərini və düşüncə tərzini əks etdirir, digər tərəfdən bunlar uşağın zehnində sabitləşir və o, bu idarələrdən avtomatik olaraq təsirlənir.
“Sən keysən?”
Uşağın reaksiyası anında olacaq: “Mən axmağam, heç nə başa düşmürəm, necə bir şey edəcəyimi bilmirəm, hər şeyi səhv edirəm və ümumiyyətlə hər kəsi məyus edirəm”.
Etməli olduğunuz:
Əvvəlcə özünüzü anlamalısınız. Tam olaraq nə, hansı hərəkətlər və ya sözlər sizə mənfi təsir etdi ki, övladınızı axmaq adlandırdınız. Doğru ifadələri seçməyi bacarmalısınız. Məsələn: “Nə dediyini bilirəm / qəsdən etmədim”, “Sənin üçün nə aydın deyil? Nəyi başa düşmürsən?”,” Təkrar etməyimi istəyirsən?”
“Dərhal dayan”
Uşağın reaksiyası: “Nə etdim və ya edirəm?” “Mən bunu demək istəmirdim”
Etməli olduğunuz:
Etməli olduğunuz ilk şey nəyin, niyə övladınızın davranışında xoşunuz gəlməyən bir şey etdiyini diqqətlə izləməkdir. Və sonra sadəcə “İstəmirsən? Nə edəcəyik?”, “Deyəsən, bacın səni çox əsəbləşdirmişdi ki, saçlarını elə möhkəm dartmısan. Bura gəl, nə olduğunu danış… ”
“Sən bu barədə ümumiyyətlə nə anlayırsan ki?”
Uşağın reaksiyası qarışıqdır. Onsuz da hərəkətlərində və düşüncələrində özündən tamamilə şübhələnməyə başlayır. Əlbətdə ki başa düşür, amma yaşına görə hər şeyi öz təcrübəsində, heç bir həyat təcrübəsi olmadan başa düşür.
Valideynlər anlamalıdır ki, uşaqlar üçün yeganə səlahiyyət sahibidirlər. Bu səbəbdən uşaqlar valideynlərin hər bir sözünü ciddiyyətlə qəbul edir. Buna görə sözləri seçərək demək lazımdır. Heç vaxt uşağınızı mühakimə etməyin, onunla danışın.
Etməli olduğunuz:
“Danış, əzizim, səni dinləyirəm”, “Nə düşündüyünü danış”, “Ah, görürəm! Beləliklə, sən bunu düşünürsən …” (və boş-boş danışdığını düşünməyin – uşaq bunu hiss edir). Dediyi hər sözə ciddi yanaşın.
“Bu nə dəhşətdir.”
Uşağın reaksiyası: “Mən sadəcə oynayırdım! Bu dəhşət deyil! Bu yaradıcılıqdır!
Uşaq səni razı salmaq istəyirdi. Ancaq sizi həqiqətən necə məmnun edə biləcəyini bilmir.
Etməli olduğunuz:
Dəhşət sözünün əsl mənasını həqiqətən başa düşürsünüz? Qırılan şüşə, tökülmüş su və ya çirkli paltar dəhşət deyil.
Deməlisiniz: “İndi hər şeyi necə təmizləyə bilərik?”, “Hər şeyi necə düzəldə bilərik?”, “Əyləndinmi? Bura gəl, paltarlarını dəyiş”.
“Bundan yaxşı bir şey olan deyil”
Uşağın reaksiyası: Valideynlər haqlıdır, daha yaxşı bilirlər, həqiqətən yaxşı bir şey edə bilməyəcəyəm. Məndən daha yaşlı və daha təcrübəlidirlər, yəni bu daha çox bilirlər deməkdir. Məyus etməmək üçün bu fikrimdən daşınsam, bunu etməsəm yaxşıdır.
Etməli olduğunuz:
Heç vaxt övladınıza bu sözləri deməyin. Uşağınızın müsbət keyfiyyətlərinə diqqət yetirin. Onlara inanın. Niyə məhz bunu söylədiyinizi düşünün, bəlkə problem elə uşağınızda deyil, sizin özgüvəninizdədir.
Hazırladı: Cəmilə Çebotareva
