Yeni Çağ Media Qrupu
Uşaqlarda çəpgözlük ciddi və çox yayılmış xəstəlikdir.
Planetimizdə yaşayan təxminən 120 milyon uşaq çəpgözlükdən əziyyət çəkir ki, bu da 1.5-3.5% təşkil edir.
Çəpgözlük heç də təkcə psixoloji cəhətdən problem yaradan kosmetik çatışmazlıq deyil, insanın həyat fəaliyyətinə mane olan, peşə seçiminə əngəl yaradan amildir.
Aydındır ki, 2 gözlə yaxşı görmək üçün onların hər ikisi birlikdə hərəkət etməlidir. Gözlərin birlikdə hərəkətinin formalaşması 2-3 yaşda başlayır. Elə bu vaxtda uşaqlarda çəpgözlük yaranır. Çəpgözlük keçirilmiş yoluxucu xəstəlik, zədə, ciddi qorxma və baş beyinin xəstəlikləri nəticəsində yarana bilər.
Səbəb kimi həmçinin gözün optik çatışmamazlıqları – yaxındangörmə, uzaqdangörmə, astiqmatizm də qəbul edilə bilər.
Çəpgözlük zamanı 1 göz düzgün vəziyyətdə olur, o biri isə tədricən burun və ya gicgah tərəfə yaxınlaşır. Belə düşünmək olar ki, bu zaman əşyaların görünməsi ikiləşir. Amma heç də həmişə çəpgözlükdə ikiləşmə olmur, çünki mərkəzi sinir sistemi çəpləşən gözün funksiyasını tormozlayır. Uyğun olaraq görmədə 1 sağlam göz iştirak edir, çəpləşən göz isə inkişafdan qalır və bu da öz növbəsində görmənin aşağı düşməsinə səbəb olur.
Beləliklə demək olar ki, çəpgözlük təkcə kosmetik çatışmamazlıq yaratmır, binokulyar funksiyaların pozulmasına səbəb olur. Ona görə də çəpgözlüyü müalicə etmək üçün yalnız kosmetik çatışmazlığı aradan qaldırmaq deyil, çəpləşmiş gözün görməsini bərpa etmək lazımdır.
Uşaqlarda bu məsələ ilə məşğul olan həkimlər valideyinlərə məhz bunu aydınlaşdırılmalıdır ki, övladlarının çəpgözlüyündə yalnız xarici görünüşü deyil, görmə itiliyini və binokulyar görməni də hökmən bərpa etmək, ən başlıcası isə bu işə vaxtında başlamaq lazımdır.
Cərrah oftalmoloq Nigar Kərimova bildirib ki, övladınızda hətta bircə dəfə də belə çəpləşmə hiss etdiyiniz vaxt onu dərhal həkim müayinəsindən keçirin. Problemin ilk anlarında müdaxilə çox asan başa gələn yüksək nəticə verir, gecikmə isə sonrakı fəsadlara səbəb olaraq normal görmənin bərpasına əngəl yarada bilər.
Əgər övladınız yazarkən və şəkil çəkərkən dəftər, ya albom üzərinə çox əyilirsə, oynayarkən oyuncaqları gözünə çox yaxın gətirirsə, gecikmədən həkimə müraciət edin.
Bundan başqa çəpgözlük həmişə görmə qabiliyyətinin pozulmasına səbəb olur. Çəp olan göz tənbəlləşir, görmə prosesində iştirak etmir ki, bu da gözün daha da zəifləməsinə, çəpgözlük bucağının çoxalmasına səbəb olur.
Normal iki gözlə görmək binokulyar görmə adlanır. Çəpgözlükdə isə bir gözlə baxılır. Buna da monokulyar görmə deyilir. Belə xəstələrin bir gözlə baxma vərdişi hətta kosmetik nöqsan aradan götürüldükdən sonra da qalır (baxmayaraq ki, gözlər düz baxır). Buna görə də gözlərin binokulyar görməsini bərpa etmək üçün müalicəni əməliyyatdan sonra da davam etdirmək lazımdır.
Çəpgözlüyün müalicəsi 3 mərhələdən ibarətdir: konservativ, cərrahi əməliyyat və yenə də konservativ.
Gözlər eynəklə düz baxırsa onda konservativ müalicə (eynək+apparatla müalicə) uzadılır. Əgər çəplik bucağı eynəklə də saxlanılırsa onda cərrahi əməliyyat təklif edilir.
Valideynlər başa düşməlidir ki, cərrahi əməliyyat bir mərhələli olduğu kimi, iki və üç mərhələli də ola bilər. Bu çəpgözlüyün növündən, ambliopiyanın dərəcəsindən aslıdır və s. Buna baxmayaraq cərrahi əməliyyat nə qədər tez keçirilərsə çəpgözlüyün müalicəsi də bir o qədər tez bitər. Valideynlər unutmamalıdır ki, çəpgözlük müalicə edilir.
Müasir çəpgözlük əməliyyatları bir yox, lazım gəldikdə bir neçə mərhələdə aparılır. Bu zaman bir və ya bir neçə göz alması əzələlərində cərrahi müdaxilə aparılaraq, hər bir əzələnin düzgün hərəkəti istiqaməti və göz alması ilə möhkəm birləşməsi təmin edilir.
10-14 yaşa qədər uşaqlarda əməliyyat ümumi narkoz altında aparılır. Daha böyük yaşlarda yerli anesteziya ilə həyata keçrilir.
Çəpgözlüyün profilaktik müayinəsi ilk dəfə uşaq anadan olduqdan 6 ay sonra, daha sonra 2 yaşında və 4-6 yaşlarında aparılmalıdır.
Əgər çəplik varsa müalicə məktəbəqədər dövrdə həyata keçirilməli, uşaq məktəbə sağlam getməlidir.
Çəpgözlüyün müalicəsi uğurla aparıldığı halda belə, aylarla, hətta illərlə çəkə bilər. O , həkim, valideyn və pasiyentin özündən böyük səbr, təmkin, inadkarlıq tələb edir.
Müalicəyə başlayan kimi , bir qayda olaraq uşaqlara gəzdirmək üçün eynək təyin edilir. Eynəklər görməni yaxşılaşdırır və çəpgözlüyü aradan qaldırır. Bu halda eynəyi hökmən düzgün seçmək lazımdır.
Eynəyin təyinindən əvvəl 3 gün ərzində uşağın gözünə midriacil damızdırılır. Midriacil məhlulu hər gözə 1-2 damcı olmaqla gündə iki dəfə səhər və axşam damızdırılır. Prosedura ev şəraitində aparıldığından yüksək dəqiqlik və səliqə tələb edir.
Unutmaq olmaz ki, çəpgözlük müalicə edilməzsə ciddi fəsadlar törədə bilər. Yaxın vaxtlara qədər çəpgözlüyün aradan qaldırılması problem sayılırdısa, hal hazırda müasir müalicə üsulları pasiyentlərə lazımı yardım göstərərək çəpgözlüyün tamamilə müalicə olunmasına qədər nəticələr verir.
Əgər 1.5-2 il ərzində daima eynək taxmaq və digər müalicə üsulları ilə çəpgözlük itmirsə, o zaman cərrahi müdaxiləyə ehtiyac yaranır.
Cərrahi müdaxilə üçün ən uyğun vaxt 5-6 yaş hesab edilir. Əməliyyat nəticəsində gözlər tam simmetrik vəzyyətə gətrilir. Əməliyyyatdan sonra həkim xüsusi məşğələlər təyin etməlidir ki, itirilmiş görmə vərdişləri bərpa edilsin. Müalicə zamanı diqqət yetirmək lazımdır ki, uşaq xırda şəkillərə baxmasın. Çalışmaq lazımdır ki, uşaq təmiz havada daha çox olsun, bədən tərbiyəsi ilə məşğul olsun, yay istirahətindən orqanizmin möhkəmləndirilməsi üçün tam doğru istifadə etmiş olsun.
www.yenicag.az
