Həkimdən XƏBƏRDARLIQ: Smartfonlar oyuncaq DEYİL!

Məktəblərin bağlanması və yay tətilinin başlaması ilə smartfon və planşet kimi rəqəmsal cihazlardan istifadə uşaqlar üçün ən populyar asudə vaxt fəaliyyətləri sırasındadır.

Yenicag.az xəbər verir ki, pedaqoq və yazıçı Dr. Feyyaz Öztop qeyd edib ki, valideynlər yay tətilində uşaqların limitsiz rəqəmsal cihaz istifadəsinə icazə verməməlidirlər.

Onun sözlərinə görə, son illərdə planşetlər, smartfonlar və noutbuklar kimi texnoloji cihazlar valideynlərimizin uşaqlarının vaxt keçirdikləri ən populyar əyləncələr sırasına daxil olub:

“Bəzi ailələr bu cihazları gənc yaşda ağlamaq, yemək yeməmək, yatmamaq üçün resept kimi görür və onlara bu cihazları sonsuz və nəzarətsiz verə bilirlər. Texnoloji cihazların həddindən artıq və nəzarətsiz istifadəsi rəqəmsal asılılığa səbəb olur. Rəqəmsal asılılıq və həddindən artıq ekran istifadəsi insan həyatına çoxsaylı zərərli təsirlər göstərə bilər. Bu cihazlara aludəçiliyin mənfi təsirlərini psixi sağlamlıqdan tutmuş yuxu rejiminə və yemək vərdişlərinə qədər bir çox sahədə görmək mümkündür. Bundan əlavə, rəqəmsal asılılıq kiberzorakılıq və rəqəmsal mühitdə zərərli məzmuna məruz qalma kimi risklər də yarada bilər. Valideynlər bu risklərdən xəbərdar olmalı və uşaqlarını rəqəmsal cihazların və məzmunun zərərlərindən qorumaq üçün erkən tədbirlər görməlidirlər”.

Dr. Öztop həmçinin valideynlərə rəqəmsal texnologiyanın sağlam istifadəsi ilə bağlı bəzi tövsiyələr verib:

“Valideynlərimiz rəqəmsal cihazlara məsum oyuncaqlar və ya diqqəti yayındıran vasitələr kimi baxmamalıdırlar; onların da mənfi tərəflərinin olduğunu bilməlidirlər. Rəqəmsal dünya və şüurlu texnologiyadan xəbərdar olmalıdırlar. Onlar övladlarına cihazlardan yalnız lazım olduqda istifadə etmələri, işlərini bitirdikdən sonra onları kənara qoymaları və uyğun məzmunla istifadə etmələri üçün təlimat verməlidirlər. Həmçinin, övladlarının ekranlardakı naməlum düymələrə və elementlərə toxunmamaq barədə məlumatlı olmalarını təmin etməlidirlər”.

Onun fikrincə, uşaqların bu cihazlardan xüsusi razılaşmalar, qaydalar və sərhədlər daxilində istifadə etmələrini təmin etmək vacibdir:

“Həmçinin valideynlər uşaqların müəyyən edilmiş qaydalara əməl etmələrinə nəzarət etməlidirlər. Məsələn, valideynlər hər dəfə uşaqları ağlayanda onları sakitləşdirmək üçün rəqəmsal cihazlara müraciət etsələr, bu, gələcəkdə daha ciddi problemlərə yol aça bilər. Bunun əvəzinə, məhdudiyyətlərin tədricən tətbiqi daha uyğun olacaq. Məsələn, rəqəmsal cihazlardan həddindən artıq istifadə edən uşaq üçün gündəlik istifadə müddəti əvvəlcə 1,5 saata, sonra 1 saat 15 dəqiqəyə, daha sonra isə 1 saata qədər azaldıla bilər”.

Həkim onu da söyləyib ki, uşaqlar ətraf mühitdən də təsirlənə bilər:

“Bu səbəbdən ailələr uşaqları üçün yaxşı nümunə olmalıdırlar. Əgər valideynlər uşaqlarının gözü qarşısında texnoloji cihazlardan həddindən artıq istifadə edərlərsə, uşaqlar da onların bu davranışını təqlid edəcək, cihazlara maraqları artacaq. Ətrafdakılarla ünsiyyət və əməkdaşlıq da rəqəmsal cihazlardan istifadənin azalmasına yardımçı ola bilər. Bundan əlavə, ailələr uşaqların zövq alacağı fiziki materiallar və fəaliyyətlər təqdim etməlidirlər. Uşaqlar rəqəmsal cihazlara meyil göstərə bilərlər, çünki bu cihazları son dərəcə əyləncəli hesab edirlər. Ancaq fiziki mühitdə vaxt keçirmək üçün alternativ yollar təqdim olunduqda, onların rəqəmsal cihazlara olan ehtiyacı və istəyi azala bilər”.