Zelenski ilk dəfə 20 bənddən ibarət sülh planının məzmununu açıqladı

Ukrayna Prezidenti Vladimir Zelenski jurnalistlərlə görüşündə Avropa, Ukrayna, ABŞ və Rusiya tərəfindən müzakirə edilən sülh planının məzmununu açıqlayıb.

Yenicag.az xəbər verir ki, bu barədə “RBC Ukrayna” məlumat yayıb.

Məlumata görə, iki aydır müzakirə edilən sülh planı 20 bənddən ibarətdir. Lakin əsas sənədə əlavə olaraq, konkret sahələri əhatə edən ayrıca düzəlişlər də mövcuddur.

Sülh planının özündən əlavə, aşağıdakı sənədlər mövcuddur:

– Ukrayna, ABŞ və Avropa arasında təhlükəsizlik zəmanətləri haqqında üçtərəfli sənəd.

– ikitərəfli sənəd – ABŞ-dən Ukraynaya təhlükəsizlik zəmanətləri.

– Ukraynanın Çiçəklənmə Yol Xəritəsi – ABŞ ilə birlikdə dirçəliş və iqtisadi inkişaf üzrə hazırlanmış və 2040-cı ilə qədər inkişaf vizyonunu özündə əks etdirən sənəd.

Ukrayna üçün 20 bənddən ibarət sülh planı isə belədir:

1. Ukraynanın suverenliyinin təsdiqlənməsi.

2. Rusiya ilə Ukrayna arasında qeyd-şərtsiz hücum etməmək barədə razılaşma nəzərdə tutulur. Təmas xətti boyunca monitorinq mexanizmi yaradılacaq.

3. Ukrayna güclü təhlükəsizlik zəmanətləri alacaq.

4. Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin sayı dinc dövrdə 800 min nəfər səviyyəsində olacaq.

5. ABŞ, NATO və Avropa 5-ci maddəyə əsasən, Ukraynaya təhlükəsizlik zəmanətləri verəcək. Rusiya Ukraynaya hücum edərsə, hərbi cavab veriləcək və sanksiyalar yenidən tətbiq olunacaq. Ukrayna Rusiyaya hücum edərsə və ya təxribat olmadan Rusiya ərazisinə atəş açarsa, təhlükəsizlik zəmanətləri ləğv ediləcək. Rusiya Ukraynaya atəş açarsa, təhlükəsizlik zəmanətləri qüvvəyə minəcək. Zəmanətlərə görə ABŞ-yə kompensasiya ilə bağlı əlavə də var idi, lakin bu artıq silinib. Bu müqavilə çərçivəsində ikitərəfli təhlükəsizlik zəmanətləri istisna edilmir. Xüsusilə, könüllü iştirakçılar koalisiyasının ölkələri təhlükəsizlik zəmanətlərində iştirak edə bilərlər.

6. Rusiya Avropa və Ukraynaya qarşı təcavüzkarlıq etməmək siyasətini bütün zəruri qanunlarda təsbit edəcək.

Ukrayna müəyyən bir vaxtda Avropa Birliyinə (AB) üzv olacaq və Avropa bazarına qısamüddətli imtiyazlı giriş əldə edəcək. AB üzvlüyü Ukraynanın təhlükəsizlik zəmanətlərinin bir hissəsidir və biz üzvlük tarixini təmin etmək istəyirik.

7. Ukrayna üçün ayrıca investisiya müqaviləsi də müəyyən ediləcək və xüsusilə də aşağıdakıları əhatə edəcək güclü qlobal inkişaf paketini təmin edir: investisiya üçün inkişaf fondu, qaz infrastrukturunun inkişafı, ərazilərin yenidən qurulması və mineral və təbii sərvətlərin hasilatı.

8. Bərpa məsələlərini həll etmək üçün bir neçə fond yaradılacaq. Məqsəd 800 milyard dollar toplamaqdır.

9. Bu müqavilənin bağlanmasından sonra Ukrayna ABŞ ilə sərbəst ticarət müqaviləsinin bağlanması prosesini sürətləndirəcək. ABŞ-nin mövqeyi budur ki, onlar Ukrayna və Rusiya ilə sərbəst ticarət müqaviləsi haqqında danışırlar.

10. Ukraynanın qeyri-nüvə statusu.

11. Zaporojye AES. Bu məsələ ilə bağlı kompromis əldə edilməyib. Vaşinqton Ukrayna, ABŞ və Rusiya arasında birgə idarəetmə təklif edir – üç tərəf dividend alacaq. ABŞ “33.33%/33.33%/33.33%” bölgüsü təklif edir. Əsas menecer isə amerikalılardır. Ukraynanın kompromis təklifi: Zaporojye AES ABŞ və Ukrayna tərəfindən birgə idarə olunur – 50/50 bölgüsü. Lakin istehsal olunan elektrik enerjisinin 50%-i Ukraynaya gedəcək və ABŞ öz payını müstəqil şəkildə müəyyən edəcək. Bundan əlavə, Zaporojye AES, Enerqodar və Kaxovka Su Elektrik Stansiyası delimitasiya olunacaq.

12. Ukrayna və Rusiya məktəblərdə və cəmiyyətdə müxtəlif mədəniyyətlərin anlaşılmasını və tolerantlığını təşviq edən, irqçilik və qərəzi aradan qaldıran təhsil proqramları tətbiq etməyi öhdələrinə götürürlər. Ukrayna dini tolerantlıq və azlıqların dillərinin qorunması ilə bağlı Aİ qaydalarını tətbiq edəcək.

13. Ərazilər. Ən çətin məqam. Bu müqavilənin tarixindən etibarən Donetsk, Luqansk, Zaporojye və Xerson vilayətlərində qoşunların yerləşdirilməsi xəttinin faktiki olaraq tanınmış təmas xətti olması təklif edilir. Bu müqavilənin qüvvəyə minməsi üçün Rusiya qoşunlarını Dnepropetrovsk, Nikolayev, Sumı və Xarkov vilayətlərindən çıxarmalıdır.

14. Ukraynanın mövqeyi. Zelenskinin izah etdiyi kimi, Rusiyanın Ukraynanın Donetsk bölgəsindən çıxmasını istəyir, ABŞ isə kompromis – azad iqtisadi zona təklif edir. “Yerində qalmaq” barədə razılıq olmazsa, azad iqtisadi zona yalnız referendum yolu ilə qəbul edilə bilər. Zelenski qeyd edib ki, ABŞ referendum istəyir, lakin onun sözlərinə görə, tək bir məsələ deyil, bütün sənəd səsə qoyulmalıdır. Referendum üçün ən azı 60 gün vaxt lazımdır və bu müddət ərzində əsl atəşkəs lazımdır.

15. Gələcək ərazi müqavilələri barədə razılığa gəldikdən sonra həm Rusiya, həm də Ukrayna bu müqavilələri zorla dəyişdirməməyi öhdələrinə götürürlər.

16. Rusiya Ukraynanın Dnepr çayından və Qara dənizdən kommersiya fəaliyyəti üçün istifadəsinə maneə olmayacaq. Naviqasiya və nəqliyyat azadlığını əhatə edən ayrıca dənizçilik müqaviləsi bağlanacaq. Bu müqavilənin bir hissəsi olaraq, Kinburn yarımadası demilitarizasiya olunacaq.

17. Həll olunmamış məsələləri yoluna qoymaq üçün humanitar komitə yaradılacaq. Buraya bütün hərbi əsirlərin dəyişdirilməsi, uşaqlar və siyasi məhbuslar da daxil olmaqla mülki girovların qaytarılması və münaqişə qurbanlarının problemlərinin həlli daxildir.

18. Ukrayna müqaviləni imzaladıqdan sonra mümkün qədər tez seçki keçirməlidir.

19. Bu müqavilə hüquqi cəhətdən məcburi olacaq. Onun icrası Trampın sədrlik etdiyi Sülh Şurası tərəfindən izləniləcək və təmin ediləcək. Pozuntular sanksiyalara məruz qalacaq.

20. Bütün tərəflər bu razılaşmaya razılıq verdikdən sonra tam atəşkəs dərhal qüvvəyə minəcək.

Həmçinin Ukraynanın razılaşmanı təsdiq üçün parlamentə təqdim etməsi və ya ümumxalq referendumu keçirməsi gözlənilir. Ukrayna referendumla eyni vaxtda seçki keçirmək qərarına da gələ bilər.

Saziş hər iki tərəf öz öhdəliklərini yerinə yetirdikdən sonra təsdiqlənəcək. Təhlükəsizlik zəmanətləri yalnız sazişin tam ratifikasiyasından və ya referendumla təsdiqlənməsindən sonra qüvvəyə minəcək./Oxu.az/