Günel XƏZƏL: “Səninlə heç it yaşamazdı, mən dözdüm”

YUĞ inqilabdır. Beyin inqilabı. Qapısına çatanda özümü hər gözlənilməzliyə, ölümə və dirimə hazırlayıram. Yetmir. Orada hər dəfə nəsə, nələrsə meditasiya effekti yaradır, ruh candan ayrılır, ÖZ məni unudur və bir saatlıq azad olur.

Foyedə gülümsəyən (ki bizim ölkədə nadir haldır) simalar bir-birinə mehriban sığal çəkdikdən sonra, YUĞ məbədinin ayini başlayır. Bilmirəm niyə, tamaşanın ilk anlarından Məni ötən əsrin əvvələrində tüstülənə- tüstülənə gələn iri və qorxunc qatarı gözləyən sərnişin kimi hiss elədim. Qatar gələcəkdi və məni olmaq istəmədiyim yerdən can atdığım məkana, ÖZümə aparacaqdı. Desəm ki, qatar gəldi, amma tüstüsüz və dördtəkərli masa olaraq məni uzun müddətdir məişətə qaynaqlanmış dayanacağımdan uzağa, unudulmuş, susdurulmuş həqiqətimə apardı, inanın…

Uzaqdan tütək səsi gəlirdi. Bilmirəm sizdə necədi, amma mən hər bu səsi eşidəndə ac, kimsəsiz uşaqları xatırlayıram. Şəhərin küçələrində tütəyin ahəngilə dilənən talesizləri görən andan  beynimə həkk edilən bu nəsnədən qurtula bilmirəm. Əslində, heç bir o qədər də qurtulmağa can atmıram.  Özü də tütəkdən gələn melodiya  nə qədər möhtəşəmdirsə, o uşaq daha çox  acdır. O uşağa görə vicdan əzabı çəkirəm. Heç nə edə bilmədiyim üçün ölkəmin uşaqları ac olanda böyüklərimdən xəcalət duyuram. Bir az da sevirəm xəcalət hissini. Bu hiss məni insanlığa bağlayır…

Mən bu düşüncələrə dalıb getmişkən, tamaşa başlamışdı.  Zil qara saçlı, üz cizgilərində adamı cəlb edəcək maraqlı elementi  olmayan, sıradan bir qadın parça-güzgüdə özünə baxırdı. Saçlarını sığallayırdı. Evində həyatını paylaşacağın biri olduğu halda saçlarına özünün sığal çəkməsi qadın üçün ən kəskin, dilə gəlməyən ağrılardandır. Bunu kişilər bilməz. Bilənlər də, həyatını ona bağışlayan qadına bir sığalı qıymazlar.
Qəddarcasınadır. Amma paradoks bilirsinizmi haradadır?! Qadınlar qəddar kişiləri daha çox sevərlər.

“Daş düşəydi başına”, “Daş düşəydi səni tanıdığım günə”, “Səninlə heç it yaşamazdı, mən dözdüm”… Ailəli olanların çoxuna “doğma” cümlələrdi. Təəssüf!..

Tamaşa boyu tənələr, kaşkilər, zəhərli qəhqəhələr, tükürpədən titrəmələr, qınaqlar  havada uçuşdu. Övladsızlıq dərdindən biri-birilərinin dəyərini öldürən ailənin dramını izlədik. Onlar axşam qəzəbdən tanqo oynayacaq qədər nifrət edir, gecə biri-birilərinə laylay oxuyacaq qədər  sevirlər. Natavan  xanımın səsi qeybdən gələn əsrarəngiz nəfəs kimi idi.  Sahib olduqlarına dəyər verməyən bu adamlara həsəd aparırdım. Evdə dalaşmağa adamının olması  gözəldir…

Nifrət etdiyin birinə məhkum olmaqdan daha dəhşətlidir tənhalıq…

Səni qəzəbləndirəcək, məyus edəcək dostun gəlişi nə böyük səadətdir! Özü də bu dosta baxıb güzgü görə bilirsənsə… Onun sənin xəyallarını  keçmişə pərçimləməsi nə xoşdur…

Azsaylı rekvizitlərlə güzgüyə, yatağa, divara çevrilən bəsirət gözü, süfrədən  yataq örtüyünə dönüşən sehirli parça rejissorun bu kimi sehrbaz yaradıcılığına məftun etdi. Aktyorların qəhrəmanlarına bağışladığı enerji heyran qoydu.
Hər şey o qədər çətin və asan idi ki. Anlamlarda gizlənmiş kodları çözməyə çalışanda gəlib ÖZümə çıxırdım. Dördtəkərli qatar gəlmişdi, hansısa məqamda içəri keçmişdim və ÖZümə çatırdım.

Tikələnmiş parça-güzgü gözün bəbəyindən çıxan qavalın, vəhyə bənzər musiqinin fonunda Novruz Novruzlunun müdrik səsilə Ruminin rübailəri… “Gəl, tövbəni min dəfə pozmuş olsan belə, yenə gəl”…

Tanrı bizimlə ona zərli, gözəgörünməz iplərlə bağlı adamların dili ilə danışır.

Dostlar, mən hamını və ən əsası özümü bağışladım. Təmizləndim. “Hər şey yaxşı olacaq”a yox, ”Hər şey  artıq yaxşıdır”a inandım.

Bütün əzablarım üçün şükr etdim.

Hər qadın nə vaxtsa aktrisa olmağı arzulayır. YUĞçular Tanrı elçiləridir. Bu arzumu  yerinə yetirdilər. Dörd sütunun ortasındakı əsrarəngiz halqaya dəvət edildim. Danışdım. Danışma cəsarətim hardan gəldi, cümlələrim necə səpələndi bilmədim!

MirSahib bəyin tamaşadan sonra bizi səhnədə noğullu çay ətrafına söhbətə yığması gözlənilməz və xoş idi. Yeni insanlar tanıdım. Yeni cümlələr eşitdim… Adamlar bilmirdi, amma onların dilində həqiqət danışırdı. Masa ətrafında hər adamdan Tanrı zərrələri səpələnirdi. Hər kəs az qala pıçıldayan səslə teatrın ahənginə qarışmışdı. Üzlərdə, gözlərdə dumduru nur vardı.

Sən demə, mən ora eşitməli olduqlarımı duymaq üçün gəlmişəmmiş…
SÖZ VACİBDİRMİ?

Söz eşidilmək üçündürmü?

İnsan yaşadıqca itirirmi, qazanırmı?

Mən yaxşı insanammış… Nifrət etdiyim adama laylay oxuyacaq qədər.

Tamaşanın ahəngini alimlər, rejissorlar, tənqidçilər, teatrşünaslar, aktyorlar, incəsənət universitetinin rektoru, tamaşaçılar müzakirə etdi. Çay süfrəsində bir belə incə sənətlilərin bir-birindən melodik düşüncələri, təkərli masanın (qatarın) ətrafında noğullu çayla mənim ruhumun iyirmi üç aydır  quruldayan mədəsini doydurdu.

Bütöv həqiqətlə ÖZə qayıtmaq üçün, öz doğrunuzun rəngini müəyyən etmək üçün YUĞa gedin, FƏNAya qovuşun, SİZə yetin.