Yeni Çağ Media Qrupu
“Ekspertlər Trampın iqtisadi siyasətlərinin, inflyasiyanı azaldacaq addımlarından çox, qiymətlərin artmasına səbəb ola biləcəyini bildirirlər”.
Yenicag.az xəbər verir ki, bunu Trampın inflyasiyanı necə azaldacağı ilə bağlı planları barədə təhlil hazırlayan “USA Today” nəşri yazıb.
Təhlildə bildirilib ki, amerikalıların ən böyük maliyyə yükü olaraq tanıdıqları inflyasiyanı həll etmək məqsədilə Donald Tramp prezidentlik müddətinin ilk günündə federal qurumlara inflyasiyanı azaldacaq yollar tapmalarını tapşıran memorandum imzaladı.
“Kabinetimdəki bütün üzvləri, rekord həddə çatmış inflyasiyanı məğlub etmək və qiymətləri sürətlə aşağı salmaq üçün mövcud olan geniş səlahiyyətlərdən istifadə etməyə yönləndirəcəyəm”, – Tramp inauqurasiya nitqində bildirib.
Qeyd olunub ki, bu güclü bəyanatlar Trampın post-pandemiya dövründəki tarixi inflyasiya artışına qarşı sürətli şəkildə mübarizə aparmağa yönəlmiş cəhdlərini əks etdirirdi:
“Tramp administrasiyası rəsmiləri inflyasiyaya qarşı mübarizəyə dair çox az məlumat verdilər, yalnız daha çox federal torpaq sahələrinin enerji tədqiqatına açılacağını və bu yolla neft və benzin qiymətlərinin endiriləcəyini bildirdilər.
“Biz qazacaq, körpü quracağıq”, – Tramp inauqurasiya nitqində seçki kampaniyasındakı məşhur şüarını təkrarladı.
Trampın memorandumunda, federal qurumlara, ev sahibliyi, səhiyyə, qida, enerji və ev alətləri kimi əsas sahələrdə qiymətləri aşağı salma yollarını tapmaq üçün 30 günlük bir araşdırma aparmalarını tapşırıb. Ekspertlərə görə, Trampın inflyasiya ilə mübarizəsi yalnız neft istehsalının artırılmasından ibarət olmayacaq, həm də müxtəlif sənayelərdə tənzimləmələrin yumşaldılması və hökumət xərclərinin kəsilməsi yönündə addımlar atılacaq”.
İqtisadçılar və ictimai siyasət mütəxəssisləri bildirirlər ki, bu cür deregulyasiya siyasətləri, ətraf mühit və digər hökumət qaydalarına əməl etmək üçün tələb olunan xərcləri azaldaraq evlərin, fabriklərin və digər infrastrukturun tikilməsini sürətləndirə bilər. Ancaq, Moody’s Analytics-in baş iqtisadçısı Mark Zandi, tənzimləmələrin kəsilməsinin qiymətləri aşağı sala biləcəyini, amma bu prosesin illərlə davam edə biləcəyini və heç bir zaman qiymətləri tam olaraq aşağı salmayacağına diqqət çəkir.
Son dövrlərdə inflyasiya artıq əhəmiyyətli dərəcədə azalmışdır. 2022-ci ilin ortasında 9.1%-ə qədər yüksələn illik istehlak qiymətləri artımı, 2023-cü ilin dekabrında 2.9%-ə enmişdir. Tramp, qiymətlərin daha da aşağı salınması üçün əlavə tədbirlər görəcəyini bildirsə də, o, bir müsahibəsində inflyasiya ilə mübarizənin çətin olduğunu qeyd edib: “Bir şeyləri bir dəfə yüksəltdikdən sonra onları endirmək çox çətindir”.
Məlumata görə, ekspertlər Trampın iqtisadi siyasətlərinin, inflyasiyanı azaldacaq addımlarından çox, qiymətlərin artmasına səbəb ola biləcəyini bildirirlər:
“Məsələn, idxala tətbiq edilən yüksək tariflər istehlakçılara daha yüksək qiymətlər olaraq geri dönə bilər. 2017-ci il vergi kəsintilərinin uzadılması istehlak və biznes xərclərini stimullaşdıraraq qiymətləri qaldıra bilər. Ayrıca, milyonlarla qeyri-qanuni miqrantın deportasiyası, kənd təsərrüfatı və tikinti kimi sahələrdə əmək çatışmazlığına səbəb olacaq, bu da maaşların və qiymətlərin artmasına səbəb olacaq.
Trampın enerji sahəsindəki addımları Arktika Milli Vəhşi Təbiət Qoruğunda neft axtarışına icazə vermək kimi tədbirləri əhatə edir. Tramp ABŞ-də neft təchizatlarını artıraraq benzin qiymətlərini yarıya endirəcəyini vəd edib. Lakin bəzi mütəxəssislər bildirirlər ki, ABŞ artıq dünyada ən böyük neft istehsalçısıdır və neftin qiyməti qlobal bazarda müəyyən olunur. Hətta neft istehsalının artması belə, OPEC və digər istehsalçılar tərəfindən qiymətləri artırmağa səbəb ola bilər”.
Təhlildə o da vurğulanıb ki, son bir neçə ildə mənzil qiymətləri inflyasiyanın əsas sürücüsü olub:
“2021-ci ildən etibarən orta ev qiymətləri 18.4%, kirayə qiymətləri isə 24% artıb. Ən böyük səbəb isə məhdud təklifdir. Tramp yerli tənzimləmələrin və federal ətraf mühit qaydalarının inşaatı ləngitdiyini vurğulayıb. Federal hökumət bu qanunları yüngülləşdirərək və vergi güzəştləri təqdim edərək, ucuz kirayə mənzillərin inşasını sürətləndirə bilər. Tramp, əmək bazarını artırmaq üçün kənd təsərrüfatı və istehsalat kimi sahələrdə də əmək qanunlarını yumşaltmağı planlaşdırır. Eyni zamanda, işçi təlimi proqramlarına daha çox vəsait ayırmaq və Pell qrantları ilə əlaqəli məhdudiyyətləri qaldırmaq nəzərdə tutulur. Bu tədbirlər, işçi təklifini artırmağa və maaş artımını ləngitməyə yönələcək.
Trampın inflyasiyanı azaltmağa yönələn planları, enerji istehsalının artırılması, tənzimləmələrin yumşaldılması və hökumət xərclərinin azaldılması kimi əsas sahələri əhatə edir. Lakin mütəxəssislər bu tədbirlərin qiymətləri azaltmaq əvəzinə, bəzi hallarda onları artıracağını və inflyasiya təzyiqlərini gücləndirəcəyini qeyd edirlər. Trampın siyasətlərinin nəticələri, həmçinin uzunmüddətli və qlobal iqtisadi faktorlarla əlaqədar olacaq”.
Nəsimi Ələsgərli
www.yenicag.az