Yeni Çağ Media Qrupu
“Putin inflyasiya ilə bağlı fikirlərini açıqlayarkən, nadir hallarda cəmiyyətə aid problemləri müzakirə edirdi. Bu, onun inflyasiyanı ciddi məsələ kimi qəbul etmək zərurəti hiss etməsini göstərir və bunun daha böyük iqtisadi problemlərin xəbərçisi olduğunu göstərir”.
Yenicag.az xəbər verir ki, bunu Qərb sanksiyalarının 2025-ci ildə Rusiya iqtisadiyyatına ciddi zərbə vuracağı ehtimalını təhlil edən “Atlantic Council” araşdırma mərkəzi yazıb.
Təhlildə bildirilib ki, Rusiya 2025-ci ildə iqtisadi tənəzzüllə üzləşəcək, Kremlin rəhbəri Vladimir Putin isə maliyyə problemlərini həll etməyin yollarını axtaracaq:
“Üç ilə yaxındır ki, Rusiya Ukraynada öz lazımsız və uğursuz müharibəsini aparır. İşğal müddətində rus qoşunları onlarla şəhər və kəndi dağıdıb, yaşayış məntəqələrini, mədəniyyət mərkəzlərini, məktəbləri, ibadət yerlərini və digər qeyri-hərbi obyektləri bombalayıb. Əlavə olaraq, Ukrayna əhalisinin dörddə birini didərgin salıb, minlərlə Ukrayna vətəndaşını qətlə yetirib. Rusiya Federasiyasının Ukraynaya hərbi müdaxiləsi, ölkəni bir neçə gün ərzində ələ keçirmək və vətəndaşlarını tabe etmək məqsədini iflasa uğratdı. Lakin buna baxmayaraq, ukraynalılar üçün dağıdıcı nəticələr doğurdu.
Rusiya Federasiyasını bu davranışına görə beynəlxalq ictimaiyyət qınayır və Ukraynanı dəstəkləmək üçün bir araya gəlir. Ukraynanın tərəfdaşları və dostları, Rusiyaya qarşı tətbiq etdikləri əsas cəza tədbiri olaraq sanksiyaları seçiblər. Rusiyanın bir neçə bankı beynəlxalq maliyyə mesajlaşma sistemi olan SWIFT-dən çıxarılıb. Rusiyada minlərlə şirkət fəaliyyətini dayandırıb. Yüzlərlə rus oliqarxı, siyasətçi və dövlət məmurunun aktivləri dondurulub. Bir çox ölkə, Rusiya qazının istehlakını azaldıb”.
Məlumata görə, başlanğıcda beynəlxalq ictimaiyyət, sanksiyaların rublun dəyərini kəskin şəkildə aşağı salacağına və beləliklə, Rusiya müharibəsini tez bir zamanda sona çatdıracağına ümid edirdi:
“Lakin bu, gözlənildiyi kimi olmadı və sanksiyaların təsiri daha yavaş hiss olundu. Rusiya Federasiyasının iqtisadiyyatı 2022-ci ildə 2,1 faiz kiçilsə də, 2023 və 2024-cü illərdə müdafiə xərclərinin artırılması ilə iqtisadiyyat böyüdü. Bu müddət ərzində ruslar, beynəlxalq sanksiyalar nəticəsində bizneslərində və ticarətlərində milyardlarla dollar itiriblər. Lakin bu itkilərə baxmayaraq, Kreml genişmiqyaslı işğalını davam etdirir.
Üç ildən sonra vəziyyət fərqli görünür. Rusiya iqtisadiyyatı artıq beynəlxalq sanksiyaların tam təsirini görməyə başlayıb. Əgər bu tendensiyalar davam edərsə, o zaman, bu maliyyə cəzalarının tam təsiri və Ukraynanın Rusiya qüvvələrinə güclü müqaviməti ilə birlikdə, Kremlə müharibəni dayandırmaq üçün kifayət qədər təzyiq göstərilə bilər”.
Qeyd olunub ki, ilk əlamətlər 2024-cü ilin sonunda görünməyə başlayıb:
“Kiyev İqtisadiyyat Məktəbinin son təhlilinə görə, rubl zəifləyib və Rusiya valyutası ABŞ dolları və avro qarşısında dəyərinin yarısından çoxunu itirib. Bu devalvasiyada Rusiya maliyyə institutlarına qarşı beynəlxalq sanksiyalar mühüm rol oynayıb. Bundan əlavə, Kiyev İqtisadiyyat Məktəbinin məlumatına görə, Rusiya neftinin ixracı 2024-cü ilin sonunda bir barel üçün 64,40 dollar olub (ixrac əvvəllər 70 dollar/barel idi). Bu, Rusiya hökumətinin neft satışından daha az gəlir əldə etdiyini göstərir.
Artan inflyasiya Rusiyada da narahatlıq yaradır. Keçən ay, illik televiziya sual-cavab sessiyasında Rusiya Prezidenti Vladimir Putin inflyasiyanın problem olduğunu və Rusiya iqtisadiyyatının “həddən artıq qızdırıldığını” söylədi. O, malların qiymətinin artdığını etiraf etdi, lakin Rusiya vətəndaşlarının maaşlarının da artdığını iddia edərək buna qarşı durmağa çalışdı. Sonra o, belə nəticəyə gəldi ki, Rusiya Mərkəzi Bankı artan inflyasiyaya cavab olaraq bençmarkını tənzimləməyə çalışır”.
“Putin inflyasiya ilə bağlı fikirlərini açıqlayarkən, nadir hallarda cəmiyyətə aid problemləri müzakirə edirdi. Bu, onun inflyasiyanı ciddi məsələ kimi qəbul etmək zərurəti hiss etməsini göstərir və bunun daha böyük iqtisadi problemlərin xəbərçisi olduğunu göstərir.
Rublun ucuzlaşması və inflyasiyanın artması ilə yanaşı, Rusiya daxilində narahatlıq doğuran başqa məsələlər də mövcuddur. “Carnegie Endowment”in məlumatına görə, Rusiyada sənaye müəssisələri yalnız 81 faiz gücü ilə işləyir. Bu müəssisələrin bir çoxu mal və materialların az istehsalını işçi qüvvəsinin çatışmazlığı ilə əlaqələndirir. İşçi qüvvəsinin azlığı qismən Rusiyanın Ukraynaya müdaxiləsi ilə bağlıdır, çünki yüz minlərlə rus kişi hərbi xidmətə çağırılıb. Hərbi xidmətə qoşulmaq üçün bonusların təklif edilməsi, xüsusilə Rusiyanın yoxsul bölgələrindən daha çox əsgərin qoşulmasına səbəb olub. Bu adamların cəbhəyə göndərilməsinin nəticəsi olaraq, onlar artıq zavodlarda işləyə bilmir. Bundan əlavə, müharibə başlayandan bəri Rusiyanın 800 mindən çox itki verdiyi bildirilir. Yaralıların əksəriyyəti isə fabriklərdə işə qayıda bilmir”, – deyə, vurğulanıb.
“Beynəlxalq biznesə gəlincə, Rusiyanın ixracı və ticarəti əhəmiyyətli dərəcədə təsirləndi. Minlərlə Qərb şirkəti Rusiyadakı fəaliyyətini dayandırıb, bu da ölkənin bu təşkilatlardan gəlir əldə etməməsi deməkdir. Həmçinin, bir neçə bank Rusiya ilə ticarəti dayandırıb, yəni Rusiya Federasiyası daha az əməliyyatlar aparır. Üstəlik, beynəlxalq ictimaiyyət, Rusiya ilə ticarət edən şirkətlərə qarşı sərt tədbirlər görür. Əlavə sanksiya qorxusu, bir çox şirkətin Rusiya ilə ticarəti dayandırmasına səbəb olub. Bu, Rusiya iqtisadiyyatına da ziyan vurub.
Putinin Ukraynadakı müharibəsi Rusiyaya baha başa gəlib. Müharibə müddətində Rusiya hökuməti müdafiə texnikası və silahlarına on milyardlarla dollar sərf edib. Rusiya, həmçinin elmi tədqiqatlar da daxil olmaqla, digər dövlət xidmətlərinə xərcləri azaltmaqla yanaşı, milli müdafiə xərclərini rekord səviyyəyə çatdırıb. Bu, yalnız müharibəyə birbaşa xərcləmələrin “məhsuldar” olmadığına, həm də ümumilikdə rusları həyatlarının digər sahələrində yoxsullaşdırdığına səbəb olub.
Bu hadisələri nəzərə alaraq, beynəlxalq sanksiyaların tam effektini verməsi mümkündür. Hazırkı əlamətlər göstərir ki, Rusiya 2025-ci ildə iqtisadi tənəzzüllə üzləşəcək və Putin və Kreml bu maliyyə problemlərini necə həll etməyə çalışacaqlarını müəyyən etməli olacaq.
Hələlik dəqiq bir strategiya mövcud deyil. Bir çox rus, Rusiya iqtisadiyyatının vəziyyətindən və öz rifahlarından narahat görünür və çox güman ki, onların maaşlarının inflyasiya qarşısında dəyərsizləşəcəyinə inanırlar. Bu, 2025-ci ilin Rusya üçün çətin bir il olacağını göstərir. Bu hadisələrin əhəmiyyəti zamanla daha da aydınlaşacaq”, – deyə təhlildə qeyd olunub.
Nəsimi Ələsgərli
www.yenicag.az
