Fransada həm hökumət, həm də müxalifət böhranı yaşanır - SORĞU

Fransada qanunvericilərin ilin sonuna qədər maliyyə planlarını yekunlaşdıra bilməməsi ilə nəticələnən gərgin büdcə müzakirələri Marin Le Penin “Milli Birlik” Partiyasını geri oturtmağa və növbəti prezident seçkilərində Yelisey sarayını qazanmağa ümid edən sağçı ana axın liderlərini zəiflədib.

Yenicag.az-ın “Politico”ya istinadən məlumatına görə, “Odoxa” və “Ipsos” sorğu mərkəzlərinin apardığı son araşdırmalar göstərir ki, həm mərkəz-sağçı “Horizons” Partiyasının rəhbəri olan və 2027-ci il seçkiləri üçün namizədliyini artıq elan etmiş keçmiş Baş nazir Eduard Filipp, həm də mühafizəkar Respublikaçılar Partiyasının rəhbəri Bruno Retayo bu ağır büdcə danışıqları fonunda populyarlıqlarını itiriblər.

Respublikaçılar Partiyasının baş katibinin müavini Pyer-Henri Dümon vəziyyəti belə izah edib: “Biz kəsiri daha da pisləşdirən büdcəyə nisbi müxalifətimizlə ölkəni büdcəsiz qoymamaq məsuliyyətimiz arasında qalmışıq. Bu, çox qəliz məsələdir”.

Retayo və Filipp proses boyu xərclərin azaldılmasına çağırış edərək özlərini maliyyə baxımından məsuliyyətli liderlər kimi göstərməyə çalışıblar. Onlar ilin sonunda Ümumi Daxili Məhsulun (ÜDM) 5,4 faizi həcmində proqnozlaşdırılan büdcə kəsirini cilovlamağı hədəfləyirdilər.

Bu məqsədlə hər iki lider bu ayın əvvəlində çox az səs fərqi ilə qəbul edilən sosial təminat büdcəsinin əleyhinə çıxıb. Həmçinin hər ikisi qanunvericilərin yeni ilə qədər qəbul edə bilmədiyi dövlət büdcəsi üzrə yorucu və bəzən “vodevil” xarakteri alan müzakirələrə cəlb olunublar. Nəticədə hökumət 2026-cı il üçün müvafiq dövlət büdcəsi təsdiqlənənə qədər 2025-ci ilin büdcəsini növbəti ilə uzatmalı olacaq.

“OpinionWay” rəy sorğusu mərkəzindən Bruno Yanbart qeyd edir: “Bütün siyasi liderlər büdcə danışıqlarından aşkar şəkildə zəifləmiş çıxırlar. Onlar milli maraqlara uyğun bir şey üçün çalışırlar, lakin bu, partiyalarının maraqlarına xidmət etmir”.

Əksər göstəricilərə görə, Fransanın ən populyar siyasi partiyası olan ifrat sağçı “Milli Birlik” də büdcə prosesi zamanı populyarlıq itkisi yaşamış kimi görünür. Lakin buna baxmayaraq, onlar hələ də əksər rəy sorğularında liderliyini qoruyub saxlayırlar.

Yanbartın fikrincə, liderlərin zəifləməsi hər zaman özünü ana axın siyasətindən kənarda mövqeləndirən “Milli Birlik”in xeyrinə işləyir.

Prezident seçkilərinə hələ bir ildən çox vaxt qalsa da, büdcə müzakirələri namizədlər üçün fərqlənmək fürsəti ola bilərdi. Baş nazir Sebastyan Lekornü isə cəmi 14 saat davam edən ilk azlıq hökumətinin süqutunda potensial namizədlərin “partiya iştahalarını” günahlandırıb.

Lekornü gələn ilin büdcə kəsirinin ÜDM-in 5 faizindən çox olmamasını hədəflədiyini bildirmişdi. Lakin bu hədəf xüsusilə Sosialistlər kimi müxalif partiyaların dəstəyini qazanmaq üçün edilən güzəştlər səbəbindən dəfələrlə təhlükə altına düşüb.

Bu cür güzəştlər dövlət və sosial təminat büdcələrini sağçı qanunvericilər üçün qəbulolunmaz edib. Onlar dövlət xərclərinin cilovlanmasını kəsiri azaltmağın ən effektiv yolu və əsas prioritet hesab edirlər.

Retayo və Filipp kimi liderlər bu məqamdan istifadə edərək prinsipial mövqe nümayiş etdirməyə və seçki kampaniyası qızışana qədər xalqın gözündə güclü reputasiya qazanmağa çalışıblar. Lakin bu siyasi gedişlər onları büdcənin səsə qoyulması üçün kompromisə daha meyilli olan öz partiya üzvləri ilə qarşı-qarşıya qoyub.

Sosial təminat qanun layihəsini açıq şəkildə “maliyyə soyğunu” adlandıran Retayo partiyasından olan 18 deputatın onun “əleyhinə səs vermək” çağırışına məhəl qoymaması ilə sarsılıb. Mənbələrin bildirdiyinə görə, Retayo bu addımı “itaətsizlik aktı” kimi qiymətləndirib. Eyni vəziyyət Filippin partiyasında da yaşanıb. O, bitərəf qalmağı tapşırsa da, bəzi deputatları qanun layihəsinin lehinə səs verib.