Rusiya “arxa bağçası”na QAYIDIR – Moskva üçillik fasilədən sonra Cənubi Qafqazda BUNLARI PLANLAŞDIRIR

Ukrayna müharibəsində atəşkəs müzakirələri və ABŞ-nin Rusiya ilə dialoqu bərpa etməsi Cənubi Qafqaz ölkələrini Moskva ilə münasibətlərə yenidən baxmağa vadar edir. Son üç il ərzində Cənubi Qafqaz ölkələri mühüm imkanlar əldə etdilər.

Yenicag.az xəbər verir ki, bu barədə “Carnegie Politika” nəşrinin “Rusiya Cənubi Qafqaza qayıdır” adlı məqaləsində qeyd olunub.

Bildirilir ki, Azərbaycan Rusiya sülhməramlılarını Qarabağdan çıxararaq ərazidə tam nəzarət bərpa etdi. Ermənistan isə Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatında (KTMT) iştirakını dondurdu, İran və Azərbaycanla sərhəddən Rusiya qoşunlarının çıxarılmasına nail oldu.

Nəşrin yazdığına görə, Rusiya Ukraynada məqsədlərinə nail olana qədər Cənubi Qafqaz ölkələrinə müəyyən güzəştlər edirdi. Moskva əmin idi ki, birbaşa sərhəd olduğu üçün regionda mövqelərini asanlıqla bərpa edəcək. Görünən odur ki, bu proses artıq sürətlənir.

Həmçinin vurğulanıb ki, Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyan komandasına Rusiyaya qarşı ritorikanı yumşaltmaq göstərişi verib. İrəvan, həmçinin, Rusiya ilə dialoqu intensivləşdirib. Ermənistan Bakı və Moskva arasında baş verən təyyarə insidenti zamanı yaranan gərginliyi daha da artırmağa çalışıb.

Bununla yanaşı, Ermənistan Avropa İttifaqına (Aİ) üzvlük məsələsini gündəmə gətirib, lakin bunu hökumətin mövqeyi kimi deyil, xalqın istəyi kimi təqdim edib. Buna baxmayaraq, İrəvanın hökumət dairələrinə yaxın mənbələr açıq şəkildə bildirirlər ki, rəsmi İrəvan bu təşəbbüsün yalnız kağız üzərində qalmasına razıdır və Rusiyadan daha geniş dəstək gözləyir.

Məqalədə qeyd olunur ki, Azərbaycanla baş verən təyyarə insidentini bir çoxları Moskva və Bakı arasında münasibətlərin qırılma nöqtəsi kimi dəyərləndirsə də, Prezident İlham Əliyev yenidən praqmatik və rasional lider kimi çıxış etdi.

“O, həm regional, həm də qlobal siyasi prosesləri dəqiq analiz edə bilən siyasətçidir. Bu faktor Bakının Moskva ilə münasibətlərdə uçurumun dərinləşməsinə imkan verməməsinə gətirib çıxarır. Rusiya da öz növbəsində təyyarə insidenti zamanı müxtəlif addımlar atmağa çalışdı. Ramzan Kadırov qəzada həlak olan stüardessanı mükafatlandırdı, Çeçenistanda onların xatirəsinin əbədiləşdirilməsi qərarı qəbul edildi. Eyni zamanda, Rusiya prezidentinə yaxın olan iş adamı Mixail Fridmana məxsus “Alfa” sığorta şirkəti qəzada həlak olanların ailələrinə kompensasiya ödənilməsi ilə bağlı qərar qəbul etdi. Bundan əlavə, Ulu Öndər Heydər Əliyevin xatirə lövhəsi Moskvanın mərkəzi parkında ucaldıldı”, – deyə məqalədə vurğulanır.

Həmçinin, Rusiya prezidenti Azərbaycan parlamentinin sədrini dostluq ordeni ilə təltif etdiyi qeyd olunur. Bildirilir ki, Moskva və Çeçenistan Bakıya kompensasiya ödəməklə bağlı qərar qəbul edib. Analitiklərin fikrincə, Azərbaycan lideri Rusiyaya ilə münasibətlərdə zaman-zaman hansı ritorika ilə çıxış etməyin vacibliyini dəqiq hesablayır.

“Carnegie Politika”nın analitikləri Gürcüstanın da bu kontekstdə vəziyyətini təhlil edərək bildirirlər ki, Aİ-yə üzvlük iddiasında olan Gürcüstanda hakim “Gürcü Arzusu” hökuməti qərbyönümlü prezidentini vəzifədən uzaqlaşdıraraq, iqtidarını qoruya bildi. Bundan əlavə, etirazlara baxmayaraq, “Xarici agentlər haqqında” Qanunu qəbul etdi.

Nəşr qeyd edir ki, Gürcüstanda etirazlara baxmayaraq, xalqın böyük qismi Rusiya ilə müharibədən çəkinərək hökumətin mövqeyini dəstəkləyib və nəticədə, Tbilisi Aİ ilə münasibətləri dondurub. ABŞ-nin Bayden administrasiyası dövründə Ermənistana əvvəlki kimi dəstək verməməsi isə İrəvanı KTMT-dən çıxmaq qərarını təxirə salmağa vadar edir.

Qəzet yekunda onu da bildirib ki, Rusiya hələ ki Ermənistana hərbi dəstəyi sürətlə artıra bilməsə də, bu istiqamətdə dəstəyin bərpası ehtimalı İrəvan üçün mühüm diplomatik üstünlük yarada bilər. Bu amil, eyni zamanda, Bakının Moskva ilə münasibətlərində diplomatik aktivliyi artırmasına səbəb ola bilər.

Ümumilikdə, üçillik strateji fasilədən sonra Moskvanın Cənubi Qafqazdakı fəallığının artması qaçılmaz görünür.

Rafi Müslümov