Britaniya hökuməti minlərlə insanın ölümünə GÖZ YUMUB: İrlandiyada casusluq edən agentin DOSYESİ - FOTO

Kəşfiyyat agentləri 50 il ərzində İrlandiya ordusunun içində Britaniyanın ən yüksək səviyyəli casusunu qoruyub və yüz minlərlə funt sterlinqlə təmin edərək onun adam oğurluğu və qətllərdə iştirakı qarşısında gözlərini yumublar.

Yenicag.az “The Times”a istinadən xəbər verir ki, “Stakeknife” kod adlı agent “Çətinliklər” dövründə terror qətlləri ilə bağlı dindirmə üçün axtarıldığıŞimali İrlandiyadan iki dəfə gizlicə çıxarılaraq vergi ödəyicilərinin hesabına tətilə aparılıb.

“Stakeknife” və ona nəzarət edənlərin bu cinayətlərini araşdıran doqquz illik Kenova Əməliyyatının yekun hesabatı çərşənbə axşamı dərc edilib və “MI5″ ilə ordu kəşfiyyatını sərt şəkildə tənqid edir.

Hesabatda deyilir: “MI5” “Stakeknife”dən gələn bütün məlumatları avtomatik olaraq görürdü və buna görə də onun ciddi cinayət əməllərində iştirakından xəbərdar idi… “MI5” “Stakeknife”ın əvvəldən necə və hansı şəraitdə cəlb edildiyini, şəxsiyyətini, İrlandiya ordusu və onun daxili təhlükəsizlik bölməsindəki rolunu, eləcə də agentlikdə şübhəli bilinən şəxslərin oğurlanması və dindirilməsində iştirakını bilirdi; həmin şəxslər sonradan qətlə yetirilirdilər”.

Kəşfiyyat əməkdaşları “Stakeknife”a olan açıq-aşkar sədaqət hissi” səbəbilə agentlərlə iş üzrə qaydalara məhəl qoymayıblar, bu isə ona ciddi cinayətlər törətməyə imkan verib və heç vaxt ədalət qarşısına çıxarılmamasına səbəb olub.

Kenova hesabatı həmçinin Şimali İrlandiya naziri Hilari Benin “Stakeknife”ın ordunun aparıcı üzvü və təşkilatın amansız daxili təhlükəsizlik bölməsinin fəal üzvü olan Fredi Skappatiçi kimi rəsmi şəkildə açıqlanmasını bloklamaq qərarını da sorğulayır.

Benn bu il avqust ayında Kenova qrupuna bildirib ki, hökumətin “agentlərin mövcudluğunu nə təsdiq, nə də inkar etmək barədə uzunmüddətli siyasəti hələ də qüvvədədir”.

Lakin hesabat açıqlayır ki, Skappatiçi Surreydə gizlənərək yaşadığı dövrdə yanına gələn həyat yoldaşına və “qadın tanışı”na “Stakeknife” olduğunu etiraf edib.

Kenova qrupunun rəhbəri İain Livinqstoun “inkar-təsdiq” siyasətinin polis və kəşfiyyat fəaliyyəti üçün önəmini dəstəklədiyini desə də, bu siyasətin vəhşicəsinə ağır cinayətlər törədən agentləri qorumaq üçün istifadə oluna bilməyəcəyini qeyd edib.

O əlavə edib: “Biz hesab edirik ki, Birləşmiş Krallıq hökumətinin “Stakeknife”ın kimliyi ilə bağlı “inkar-təsdiq” siyasətindən kənara çıxması üçün güclü etik əsaslar var. “Stakeknife”ın adının açıqlanması ictimai maraq kəsb edir”.

Agent 1970-ci illərin sonlarında cəlb olunub və 1990-cı illərə qədər İrlandiya ordusu, Sinn Fein və irland respublikaçı rəhbərləri haqqında casusluq edib. Hesabat onu “çox məhsuldar” agent kimi xarakterizə edir və onun ordu, “MI5” və polis xüsusi bölmələri tərəfindən görülmüş 3.517 kəşfiyyat hesabatı təqdim etdiyini bildirir.

Ordunun “Force Research Unit” adlı bölməsi onunla iş üçün xüsusi komanda yaradıb. Bu komanda Şimali İrlandiyadakı hərbi qərargahın daxilində “Rat Hole” (“Siçan dəliyi”) adlanan təhlükəsiz binalarda fəaliyyət göstərirdi.

“Stakeknife”ın günün hər saatı zəng edə biləcəyi xüsusi telefon xətti yaradılmışdı. İstintaqın əldə etdiyi sənədlər göstərir ki, Skappatiçi özünü “xüsusi hal” kimi görür və ona müəyyən nəzarətçilərin təyin edilməsini tələb edirdi.

Kenova nəticəyə gəlib ki, “Stakeknife”dan gələn və İrlandiya ordusu tərəfindən qətlə yetiriləcək insanların həyatını xilas edə biləcək dəyərli məlumatlar tez-tez nəzərə alınmayıb. Hesabatlar “aşağıya ötürülməsin” və ya “heç bir tədbir görülməsin” kimi işarələnirdi.

Hesabatda deyilir: “Dəfələrlə görünür ki, agenti qorumaq qurbanın həyatını qorumaqdan və ya ailələrinin sevdiklərinə qarşı törədilmiş cinayətlərə görə ədalət tələb etmək hüququnu təmin etməkdən üstün tutulub”.

“Stakeknife”a nəzarət edənlər ona o qədər heyran idilər ki, 1990-cı illərdə onun Şimali İrlandiyadan çıxarılması məsələsi ilk dəfə müzakirə ediləndə “vida şam yeməyi” keçirməyi planlaşdırmış və qonaq siyahısı belə tərtib etmişdilər.

Skappatiçi 2003-cü ildə medianın onun “Stakeknife” olduğunu aşkara çıxarmasından sonra köçürülüb. O, ələ keçmiş agentləri qoruyan “MI5″in mərkəzi yenidən yerləşdirmə bölməsinin himayəsinə götürülüb.

“MI5” Skappatiçi həbs olunacağı təqdirdə, ona müstəqil hüquqi yardım göstərməyə hazır idi və bu hüquqşünasların “ehtimal ki, “Stakeknife”a susmaq hüququndan istifadə etməyi məsləhət görəcəyi” düşünülürdü.

Hesabatda deyilir ki, 2023-cü ildə 77 yaşında vəfat edən və vəsiyyətnaməsi Ali Məhkəmə tərəfindən 70 il müddətinə gizli saxlanılan Skappatiçi dövlət tərəfindən “maliyyə baxımından çox yaxşı mükafatlandırılıb”.

Ona “orta əməkhaqqına bərabər məbləğlərdən tutmuş, daşınmaz əmlak almaqda kömək məqsədilə on minlərlə funt sterlinqə qədər dəyişən maliyyə təşviqləri” təklif olunub.

Onun yenidən yerləşdirilməsi müzakirə edilərkən “ona əmlak almaq üçün pul təklif edilib və pensiya və ya illik maaş kimi beş və ya altı rəqəmli stimullar nəzərdən keçirilib”.

Hesabat əlavə edir ki, Surreydəki müxtəlif ünvanlara köçürüldüyü zaman Skappatiçi ayrılmış evə və maşına malik idi və işləməyə ehtiyacı yox idi.

Ötən il Kenova əməliyyatının ara hesabatının dərcindən sonra “MI5” altı dəstə sənəd taparaq təqdim edib və bunlar təşkilatın “Stakeknife”ın fəaliyyətinin bütün dövrü ərzində onun idarə edilməsinə əvvəl düşünüləndən daha çox bələd olduğunu və daha çox iştirak etdiyini” göstərib.