"Green Card"ın dayandırılmasının gözlənilən nəticələri: ABŞ öz quysunu özü qazır?

“Green Card” kimi tanınan DV1 (“Diversity Immigrant Visa Program”) proqramını  proqramının müvəqqəti dayandırılması ABŞ-nin miqrasiya siyasətində ciddi dönüş nöqtəsi hesab olunur. Bu addım həm ölkənin iqtisadiyyatına, həm də beynəlxalq imicinə mənfi təsir edəcək, eyni zamanda, ABŞ-yə gəlmək istəyən minlərlə insan üçün yeni çətinliklər yaradacaq.

Kristi Noemin göstərişi ilə DV1 proqramının dayandırılması ABŞ-yə hər il 50 minə qədər müxtəlif ölkələrdən miqrantın gəlməsinə imkan verən mexanizmi bağlamış oldu. Bu proqramın əsas məqsədi ABŞ miqrasiya sistemində balansı qorumaq, müxtəlif regionlardan insanların ölkəyə inteqrasiyasını təmin etmək idi. Onun dayandırılması, ilk növbədə, ABŞ-nin demoqrafik müxtəlifliyinə zərbə vuracaq. Çünki DV1 vasitəsilə ölkəyə gələnlər, adətən, yüksək motivasiyalı, yeni həyat qurmaq istəyən, müxtəlif peşə sahələrində özünü təsdiqləməyə hazır insanlardır. Bu axının kəsilməsi ABŞ-nin əmək bazarında müəyyən boşluqlar yaradacaq, xüsusilə də aşağı və orta ixtisaslı işçi qüvvəsinə ehtiyac olan sahələrdə.

İqtisadi baxımdan DV1 proqramı ABŞ-yə həm istehlakçı, həm də vergi ödəyicisi kimi yeni resurslar gətirirdi. Bu insanların ölkəyə daxil olması kiçik bizneslərin inkişafına, xidmət sektorunun genişlənməsinə və regionlarda iqtisadi dinamikanın güclənməsinə səbəb olurdu. Proqramın dayandırılması isə uzunmüddətli perspektivdə işçi qüvvəsinin azalmasına, bəzi sahələrdə əmək çatışmazlığına və nəticədə istehsal xərclərinin artmasına gətirib çıxara bilər. ABŞ iqtisadiyyatı miqrantların töhfəsindən uzun illərdir faydalanır, bu axının kəsilməsi isə həm makroiqtisadi, həm də sosial müstəvidə mənfi nəticələr doğuracaq.

Digər ölkə vətəndaşları üçün bu qərar ciddi çətinliklər yaradır. DV1 proqramı bir çox insanlar üçün ABŞ-yə qanuni yollarla gəlməyin yeganə imkanı idi. İndi bu yol bağlandığı üçün onlar ya uzunmüddətli iş vizaları, ya da ailə birləşməsi mexanizmlərinə müraciət etməli olacaqlar ki, bu da həm daha mürəkkəb, həm də daha az əlçatan prosesdir. Bu, xüsusilə inkişaf etməkdə olan ölkələrdən olan gənclər və mütəxəssislər üçün böyük maneədir. ABŞ-yə gəlmək istəyənlər artıq daha sərt rəqabət və daha uzun gözləmə müddəti ilə üzləşəcəklər.

Hazırda “Green card” vasitəsilə ABŞ-də yaşayan insanlar üçün birbaşa hüquqi tədirginlik yoxdur. Onların statusu dəyişmir, çünki proqramın dayandırılması yalnız yeni müraciətlərə aiddir. Lakin psixoloji baxımdan bu qərar müəyyən narahatlıq yaradır. Çünki belə addımlar miqrasiya siyasətində daha sərt məhdudiyyətlərin tətbiq olunacağına işarə kimi qəbul edilir. ABŞ-d\ yaşayan “Green card” sahibləri öz gələcək hüquqlarının məhdudlaşdırılacağından ehtiyat edə bilərlər, bu isə onların sosial inteqrasiyasına mənfi təsir göstərə bilər.

Nəticə etibarilə, DV1 proqramının dayandırılması ABŞ-nin miqrasiya sistemində balansı pozur, iqtisadiyyata uzunmüddətli mənfi təsirlər gətirir və beynəlxalq miqyasda ölkənin açıq və tolerant imicinə zərbə vurur. Bu qərar həm ABŞ-yə gəlmək istəyən minlərlə insanın ümidlərini puç edir, həm də ölkə daxilində yaşayan miqrantlar arasında psixoloji gərginlik yaradır. ABŞ-nin miqrasiya siyasətində bu cür kəskin addımlar qlobal miqrasiya axınlarını da dəyişdirə, Avropa və Kanada kimi alternativ istiqamətlərin cazibəsini artıraraq ABŞ-nin beynəlxalq rəqabət gücünü zəiflədə bilər.

Camal Cavanşir