Yeni Çağ Media Qrupu
İran rəsmiləri bildiriblər ki, Tehranın İsrailə qarşı intiqamını cilovlayacaq yeganə şey Qəzzada atəşkəsin yaradılmasıdır.
Yenicag.az xəbər verir ki, bu barədə Türkiyənin ingilisdilli “Daily Sabah” nəşri məlumat yayıb.
Nəşrin məlumatına görə, İran HƏMAS Siyasi Bürosunun rəhbəri İsmayıl Həniyənin ötən ayın sonunda Tehrana səfəri zamanı baş verən və İsraili günahlandırdığı qətlinə sərt cavab verəcəyini vəd edib:
“İsrail isə iştirakını nə təsdiq, nə də təkzib edib. ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələri İsrailin müdafiəsini gücləndirmək üçün Yaxın Şərqə döyüş gəmiləri və sualtı qayıq yerləşdirib”
Mənbələrdən biri, yüksək rütbəli İran təhlükəsizlik rəsmisi nəşrə bildirib ki, Qəzza danışıqları uğursuzluqla nəticələnərsə və ya İran İsrailin danışıqları uzatdığını hiss edərsə, Tehran “Hizbullah” kimi müttəfiqləri ilə birlikdə birbaşa hücuma keçəcək. Mənbələr cavab vermədən əvvəl İranın danışıqların irəliləməsinə nə qədər vaxt verəcəyini açıqlamayıb.
“Həniyə və “Hizbullah” komandiri Fuad Şükrün öldürülməsindən sonra daha geniş Yaxın Şərq müharibəsi riskinin artması ilə İran son günlərdə qisas tədbirlərini ölçmək üçün Qərb ölkələri və ABŞ ilə intensiv dialoqa cəlb olunub”, – məsələnin həssaslığına görə anonimlik şərti ilə mənbə danışıb.
Çərşənbə axşamı dərc edilən şərhlərdə ABŞ-ın Türkiyədəki səfiri Vaşinqtonun müttəfiqlərindən İranı gərginliyi azaltmağa inandırmağa kömək istəməsini təsdiqləyib. Üç regional hökumət mənbəsi cümə axşamı Misir və ya Qətərdə başlayacaq Qəzzada atəşkəs danışıqları ərəfəsində gərginliyin qarşısını almaq üçün Tehranla danışıqları təsvir edib.
İranın BMT-dəki missiyasının cümə günü verdiyi bəyanatda deyilir: “Ümid edirik ki, cavabımız potensial atəşkəsə zərər verməyəcək şəkildə təyin olunacaq və icra olunacaq”. İranın Xarici İşlər Nazirliyi çərşənbə axşamı bildirib ki, təmkinli olmağa çağırışlar “beynəlxalq hüququn prinsiplərinə ziddir”.
İranın Xarici İşlər Nazirliyi və İnqilab Keşikçiləri Korpusu bu hekayə ilə bağlı suallara dərhal cavab verməyib. İsrail baş nazirinin ofisi və ABŞ Dövlət Departamenti də sualları cavablandırmayıb.
Ağ Evin sözçüsü Con Kirbi bazar ertəsi jurnalistlərə deyib ki, İran və onun müvəkkilləri tərəfindən bu həftə tez bir zamanda nə isə baş verə bilər. Onun sözlərinə görə, bu, həm ABŞ-ın, həm də İsrailin qiymətləndirməsidir.
“Əgər bu həftə nə isə baş verərsə, onun vaxtı əlbəttə ki, cümə axşamı etmək istədiyimiz danışıqlara təsir edə bilər” – o, söyləyib.
Həftə sonu HƏMAS danışıqların davam edib-etməyəcəyinə şübhə ilə yanaşıb. İsrail və HƏMAS son aylarda son atəşkəs barədə razılığa gəlmədən bir neçə dəfə danışıqlar aparıb.
İsraildə bir çox müşahidəçilər Ali Rəhbər Ayətullah Əli Xamneyinin İranın Tehrandakı zərbəyə görə İsraili “sərt şəkildə cəzalandıracağını” söyləməsindən sonra cavabın qaçılmaz olduğuna inanır.
“Beyrut və Tehranda baş verənləri yaxından izləyirik və istənilən (mümkün) təhlükənin qarşısını almağa çalışır, eyni zamanda müxtəlif hücum variantları hazırlayırıq”, – İsrailin müdafiə naziri Yoav Qallant Şimali İsraildəki kəşfiyyat bazasına səfəri zamanı deyib.
“Biz öz missiyamızı yerinə yetirməkdə qərarlıyıq – Hizbullahın Litani çayının şimalından geri çəkilməsini təmin etdikdən sonra (İsrailin şimal) sakinlərinin təhlükəsiz şəkildə evlərinə qayıtmasını təmin etməliyik”.
İranın regional siyasətini elit İnqilab Mühafizəçiləri müəyyən edir və onlar yalnız ölkənin ali hakimiyyəti olan Xamneyiyə cavab verirlər. İranın nisbətən mötədil yeni prezidenti Məsud Pezeşkian keçən ay vəzifəyə gəldikdən sonra İranın anti-İsrail mövqeyini və regionda müqavimət hərəkatlarına dəstəyini dəfələrlə təsdiqləyib.
Təl-Əviv Universitetinin Alyans İran Araşdırmaları Mərkəzinin baş elmi işçisi Meir Litvak deyib ki, İran öz ehtiyaclarını müttəfiqi HƏMAS-a yardım etməzdən əvvəl yerinə yetirəcək, lakin İran da genişmiqyaslı müharibədən qaçmaq istəyir.
“İranlılar heç vaxt öz strategiya və siyasətlərini vəkil və ya himayədarlarının ehtiyaclarına tabe etməyiblər. Hücum ehtimal və demək olar ki, qaçılmazdır, lakin miqyasını və vaxtını bilmirəm”, – deyə o, bildirib.
İranlı analitik Səid Leylaz isə deyib ki, İslam Respublikasının liderləri indi Qəzzada atəşkəs əldə etmək, “təşviqlər əldə etmək, hərtərəfli müharibədən qaçmaq və regionda öz mövqelərini gücləndirmək üçün” çalışmaqda maraqlıdırlar.
Leylaz bildirib ki, İran əvvəllər Qəzza sülh prosesində iştirak etməyib, lakin indi “əsas rol” oynamağa hazırdır.
Mənbələrdən ikisi İranın atəşkəs danışıqlarına nümayəndə göndərməyi nəzərdən keçirdiyini bildirib. Bununla belə, onlar nümayəndənin görüşlərdə birbaşa iştirak etməyəcəyini, danışıqların davam etdiyi müddətdə ABŞ-la “diplomatik əlaqə xəttini saxlamaq üçün” pərdəarxası müzakirələrlə məşğul olacağını bildiriblər.
Rafi Müslümov
www.yenicag.az