“Onun yanında olmaq mənə enerji verir “

– Alim müəllim, stolun üstünü təmizləməyə ehtiyac var?

– Niyə ki?

– Şəkillər çəkiləcək, ona görə.

– A kişi, belə yaxşıdır, qoy hər şey təbii olsun.

– Hə, mənim də səliqəsiz yerdən xoşum gəlir.

– Vallah, elə stolun gözəlliyi budur.

– Necəsiniz, özünüzü necə hiss edirsiniz?

– Şükür Allaha, sən necəsən?

– Mən nə vaxt yaxşı olmuşam ki?!..

– Nə olub? Ürəyini sıxma, yaxşı olar.

– Alim müəllim, bir ara aləmi bir-birinə qatmışdınız ki…

– Nəyi deyirsən?

– Deyəsən, işığınız sönmüşdü.

– Hə… Bildim. Həmin aralar bir az əsəbiydim, ona görə elə əsəbi danışdım.

– Nəsə əhəmiyyəti oldu?

– Hə, düzəldi.

– Bəs başqalarının işığı sönəndə nə düşünürsünüz?

– Ola bilməz ki, düşündürməsin. İnsan hər yerdə insandır, Azərbaycanda da, başqa ölkələrdə də. Ümumiyyətlə, kiminsə əzab çəkməyi bizim hamımıza dərd-sərdir. Əzab insanı mənən sındırır.


– Tez-tez əsəbləşirsiniz, yoxsa?

– Hərdən olur. Çalışıram tez-tez əsəbləşməyim.

– Nəvələriniz sizi əsəbləşdirir?

– Əslində, əsəbləşməli deyiləm, amma arada olur. Vaxt olur ki, bütün gecəni nəvələrimlə danışıram, yorulmaq bilmirlər. Deyirəm, bunlara iki-üç adam lazımdır ki, enerjilərini töksünlər. Uşağa demək olmur ki, get, dayan orda. Uşaqdır, gərək onunla da söhbət edəsən. Amma mənim elə heyim yoxdur ki, onlarla davamlı olaraq söhbət edim.

– Alim müəllim, siz oxuyanda bardaş qurub oxuyursunuz… Adətən, adamlar kefindən belə oturur. Sizdə necədir?

– Yox, bu kefdən deyil. Mənim qıçım həmişə üşüyür. Bilmirəm, hara qoyum. Hərdən də üşüməsin deyə, ovxalayıram. Yəni qıçımın narahatlığına görə belə otururam.

– Bəziləri də fikirləşir ki, Alim Qasımov fərqli görünmək istəyir.

– Əksinə… Mən həmişə rahat olmaq istəmişəm, rahat olmağım üçün elədiyim şeylər də istər-istəməz adamları düşündürür ki, yəqin fərqli görünmək üçün belə edir.

– Geyiminiz də çox rahatdır.

– Özüm belə geyinirəm. Xoşum gəlmir, həmişə kostyum geyinim, qalstuk bağlayım, kostyumun harasısa əzilsin, sonra da onun dərdini çəkim… Belə yaxşı və rahatdır.

– Deyəsən, hardasa demisiniz ki, bardaş qurub oxumağı Azərbaycanda ilk dəfə mən eləmişəm.

– Hə, konsertdə belə oxumaq ilk dəfə bizim qismətimizə yazılıb.

– Amma farslarda Şəcəryan da belə bardaş qurub oxuyurdu.

– Hə, düzdür. Qədimlərdə çox olub.

– Nə yaxşı buralardasınız? Adətən, vaxtınızın çoxu xarici ölkələrdə keçir.

– Elə bu yaxınlarda İrana getmişdim, çox gözəl, möhtəşəm bir konsert verdik, iki-üç gündür gəlmişik. İki min nəfərlik zal ağzına kimi dolmuşdu. Mən zala girəndə hamı durdu ayağa, başladı alqışlamağa.

– Adam qocaldıqca ağsaqqallığına hörmət eləyirlər, yəqin ona görə durublar ayağa. 

– Hə, ola bilər. Çox maraqlı tədbir keçdi.

– Tez-tez xarici ölkələrdə konsertlər verirsiniz, buna görə sizə pul verirlər?

– Müəyyən qədər verirlər.

– Alim müəllim, tez-tez dərd-sər deyirsiniz… Maraqlıdır, nə dərdiniz var ki?

– Allah heç kəsə dərd göstərməsin, elə bir dərdim yoxdur. Amma dövran heç vaxt insanın istəyinə görə hərəkət eləyə bilməz ki… Ona görə də çətindir; uşaq, nəvə, bala, təzə qohumlar, köhnə qohumlar… Yəni bunların hamısı sənin dirijorluğun altında getmir.


– Təki Xalq artisti Alim Qasımovun dərdi belə məişət zəminində olsun.

– Neyləyək, həyatın qanunu belədir. Ona görə də, məcbur olursan ki, öz oynadığını saxlayıb, onların çaldıqlarına oynayasan. Havanı dəyişdirmək də ki, həm musiqiçiyə zərərdir, həm də oynayana. Bu baxımdan adam gah kökdən düşür, gah köklənir. Bu, niyə belə oldu? Uşaq gec gəldi, kürəkən gec gəldi, nəvə bərk qışqırdı, dərsini oxumadı, arvad getdi-gəldi… Bunlar hamısı dərd-sərdir. Kompüter dövrü də gəlib, internet var, bunlar da bizdən nə qədər enerji alır…

– Saytları izləyirsiniz ki?

– Yox, heç birini izləmirəm, ora nə girirəm, nə də çıxıram. Amma hərdən yaxşı bir şey olanda mənə göstərirlər, baxıram, qulaq asıram.

– Müasir texnologiyalardan belə uzaq qalmağınız deməyə əsas verir ki, siz qədim kişilərdənsiniz?

– Vallah, çalışıram, amma məndə cavan uşaqlar kimi o zirəklik yoxdur ki, təzədən o şeyləri öyrənəm. Bilirəm ki, onun dalınca getsəm də, öyrənə bilməyəcəyəm. Ona görə də, çox baş qoşmuram.

– Alim müəllim, yenə də bu bardaş qurmaq məsələsi məni yaman çox maraqlandırır…

– Hə, elə indi də bardaş qurmuşam.

– Bardaş qurub oturmaqla stolda oturub oxumaq arasında nə fərq var ki?

– Yerlə göy qədər fərq var. Çünki birinci proqramı qoyursan yerə, qəzəli yazıb qoyursan yanına, yəni hərəkət sərbəstliyi olur, stolda o hərəkətləri etmək olmur. Musiqiçilər üçün də belə daha rahatdır. Yerdə oturmağa vərdiş etmişəm, ayaqlarım mənə yükdür.

– Alim müəllim, yatanda da bardaş qurub yatmırsınız ki?

– O qədər olub ki…

– Qızınız Fərqanə xanım müsahibəsində deyib ki, mən özümü atamın anası kimi hiss edirəm. Yəni siz bu qədərmi uşaqsınız?

– Fərqanənin yaşının az olmasına baxmayaraq, hiss edirəm ki, o, məndən çox yaşlıdır. Onun aurası, onun yanında olmaq mənə enerji verir.

– Alim müəllim, doğrudanmı, bu qədər uşaqsınız ki, qızınız özünü sizin ananız kimi hiss edir?

– Bizim nazımızla oynayan tapılanda həmişə uşaq oluruq.



– Sizcə, Fərqanə xanım sizin yolunuzu davam etdirəcək gücə malikdir?

– Fərqanədə olan irfani hiss, duyum onun həm davranışında, həm də sənətində özünü biruzə verir. Biz bir-birimizi məşqsiz də başa düşür, duyuruq. Fərqanə muğamları beş barmağı kimi mənimsəyib. Məsələn, sonuncu solo konsertindən sonra gördüm ki, mən qızım kimi səbrli, zəhmetkeş deyiləm. Onun oxuduğu, hazırladığı mahnıları öyrənməyə, hazırlamağa mənim hövsələm çatmaz.

– Muğam insanı fanilikdən uzaqlaşdırıb Allaha yaxınlaşdıran irfan musiqisidir. Füzuli İmam Hüseynin qəbrinin kölgəsi düşən yerdə basdırılmağını istəmişdi. Siz də o Füzulidən qəzəllər oxuyursunuz. Sizcə, bu ifadə necə səslənir: “İrfan musiqisi oxuyan Xalq artisti…”

– Bu, dövlətin diqqətidir. Dövlət sənətkarı qiymətləndirmək istəyir və qiymətləndirir.

– Bəs sizcə…

– Məncə, əsas olan xalqın diqqəti, sevgisidir. Füzuli xalq artisti deyildi, amma dünya durduqca duracaq. Düzdür, sənət üçün bu adların elə də əhəmiyyəti yoxdur, amma sənətkara stimul verir.

– Şou-biznes əhliylə aranız necədir?

– Vallah, cəmiyyət də onları yaxşı tanıyır. İndi toy biznesi çox inkişaf edib. Amma təəssüf ki, şou müğənniləri kütləni oynatmaq üçün oxuyur. Biz isə düşündürmək üçün oxuyuruq. Musiqi oynamaq üçün yox, düşünmək üçündür.

– Bir çox həmkarlarınızdan fərqli olaraq, şou adamları sizi qıcıqlandırmır.

– Bilirsən, bu, bazar məsələsidir. Bazarın qiymətləri cürbəcürdür. Hamı malını bazara çıxarır, malı alan varsa, Allah xeyir versin.

– Bəzən tanınmış adamların sənəti onların insan kimi yaşamağına mane olur. Məsələn, istədikləri kimi hərəkət edə bilmirlər ki, qıraqdan baxan nə deyər? Mən Xalq artisti Alim Qasımovam. Bu, mənə yaraşmaz.

– Düzdür, etiraf edirəm ki, bu sənət özü də məni müəyyən qədər çərçivəyə salıb. Ümumiyyətlə, camaatın istəyinə hörmət naminə, sənətə verdiyi qiymət naminə deyirəm ki, bu sənət məni çox tərbiyə eləyib. Tamaşaçıların mənə verdiyi qiymət baxımından sənətim həyatıma çox təsir edib. Yaşamağıma, insan kimi yetişməyimə görə sənətimə minnətdaram.

– Bədii ədəbiyyat oxuyursunuz?

– Heç nə oxumuram. Çox qəribə şeydir. Amma gərək oxuyaydım. Heç vaxt bir kitabı başdan-ayağa kimi oxumamışam.

– Maraqlıdır, ikinci dəfə dünyaya gəlsəydiniz, yenə Alim Qasımov olardınız?

– Vallah, özüm Alim Qasımov olmamışam. Məncə, bu Allahın qismətidir. Mən kənd həyatı sürmüşəm. Qatıq satmaqla, süd satmaqla dolanmışıq. Adi fəhlə ailəsi necə yaşayır, biz də elə olmuşuq. Anamın arzusu olub, həmişə aşıq, xanəndə görəndə deyib ki, kaş oğlum oxuyan olaydı. Keçdiyim yollara baxıram. Görürəm, bu keçidlər mənim keçidlərim deyil. Ona görə deyirəm ki, hamısı Allahın qismətidir.

– Oxumaqdan başqa nə bacarırsınız, əlinizdən başqa nə gəlir?

– Elm-savaddan başqa…

– Yəni səsiniz olmasaydı, nə işlə məşğul olardınız?

– Yəqin Allahın məsləhəti ilə bir işlə məşğul olub, çörəkpulu qazanardım. Amma düzü, indi bu haqda bir şey deyə bilmirəm.

– Adətən, Azərbaycanda tanınmış adamlara sual verəndə ki, ən böyük arzun nədir, deyirlər, Qarabağın qayıtması.

– Mənim ən böyük arzum budur ki, insan küçədə gedəndə əlindəki konfet kağızını yerə atmasın. Bu torpaq onda vətən olacaq. Onda Qarabağ da qayıdacaq. Yoxsa onu gözləməyə səbrimiz də çatmayacaq, mənəvi cəhətdən gücümüz də. Öz evimizə necə diqqət ediriksə, vətənə və vətəndaşlara da elə baxmalıyıq.

– İndi sizi ən çox narahat eləyən məsələ nədir?

-İstərdim ki, sakitcə, məsələn, telefonsuz-zadsız gedib bir guşədə oturum, fəaliyyətimi də dondurum. Amma o niyyətə də həyatın özü imkan vermir. Öhdəliklərim çoxdur deyə, bunu eləyə bilmirəm.

– Başqa probleminiz yoxdur?

– Konkret heç bir problemim yoxdur. Amma ümumi həyatda yaşamaq özü bir problemdir. Mənə elə gəlir ki, bizim axtardığımız istirahət o biri dünyadadır. Bu dünyada istirahət etmək olmur.

– Hər xalqın mənəvi dəyəri olan musiqilər var...

– Muğam da bizim mənəvi dəyərimizdir. Mən 20-30 ildir ifalarımı xaricilər üçün də oxuyuram. Onları ağlayan görmüşəm, tükləri biz-biz olan görmüşəm. Gəlib mənə öz hisslərini danışıblar. Soruşublar ki, bu haradır, bu necə ölkədir, necə musiqidir? Mənə elə gəlir ki, mədəniyyət sərhəd bilmir. Ona görə də, mədəniyyətimizi üstün tutub, həm ölkəmizi, həm də özümüzü tanıtmalıyıq. Məsələn, çox ölkə var ki, onların musiqisi çalınan kimi bilirsən ki, bu ispandır, və ya Hindistandır. Son vaxtlar Afrika musiqisi dəbə düşüb. Müəyyən qədər də işlər görmək lazımdır ki, bir mahnı səsi eşidəndə desinlər ki, bu Azərbaycanındır.

– Amma nədənsə, sizə qulaq asanda oxuduğunuz sözlər mənə aydın olmur.

– Hə, elə sözlər var ki, onları mən də qəliz hesab edirəm. Burda musiqi və səs bəs edir. Çünki biz özümüz də bəzən xarici musiqilər dinləyib zövq alırıq. Məsələn, balaban çalanda da adam ağlaya bilir. Məsələn, tar söz demir ki… Ancaq tara qulaq asanda hesab eləyirsən ki, tar danışır.

– Təkcə səsinizin sehridir ki…

– Dilimizdə ərəb-fars sözləri var ki, bəzən o sözlər səsdə başa düşülmür. Amma səsə görə ifa adamın qəlbinə təsir edir. Xaricilər üçün söz vacib deyil, əsas ifaçının obrazına baxırlar. Mənim üçün də söz vacib deyil, əsas səsdir.

– Alim müəllim, Prezident olan məclisdə qəfil ayağa qalxıb, əlinizi də qulağınızın dibinə qoyub oxumağınız hamı üçün çox maraqlı oldu. Orda sizi ayağa qaldıran hissin adı nə idi?

– Heç özüm də bilmirəm necə oldu. Mənim elə də söz demək qabiliyyətim yoxdur. Ona görə də, salamlaşan kimi əlimi qoyub qulağımın dibinə oxumağa başladım.

– Amma hiss olundu ki, Prezidentin özünün də xoşuna gəldi…

– Hə, çox xoşuna gəldi. Qəfil oxumağım ona xoş təsir etdi.

– Alim müəllim, Maykl Ceksona qulaq asmısınız?

– Bəli, ona qulaq asmayan adam yoxdur ki…

– Ceksonun oxumağından zövq ala bilirsiniz?

– Yox, zövq almıram, amma təəccüblənirəm ki, bu adam nə qədər məşq eləyib. Yəni çox çalışıb. Ona dayaq olan nə qədər sənətkarlar var, onu yetişdiriblər. Əlbəttə, o özünəməxsus biri idi. Oxumaq, dünyada tanınmaq böyük əziyyət tələb eləyir.