Azərbaycan liderinin qətiyyətli duruşu: Rusiyanı günahının etirafına məcburetmə - TƏHLİL

Xəbər verildiyi kimi, oktyabrın 9-da Düşənbədə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Rusiya Federasiyasının Prezidenti Vladimir Putin ilə görüşü olub.

Bu, tərəflərin 25 dekabr 2024-cü ildə AZAL-ın “Embraer-190” təyyarəsinin Rusiya hava məkanında vurulmasından sonra ilk geniş və üz-üzə təmasıdır. Rusiya Prezidenti görüşə məhz bu hadisəni xatırlatmaqla başlayıb. O, hadisə ilə bağlı rəsmi şəkildə üzr istənildiyini, günahkarların isə cəzalandırılacağını bildirib.

Vladimir Putinin Düşənbə görüşündə AZAL təyyarəsinin vurulması ilə bağlı səsləndirdiyi fikirlər Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə həyata keçirilən xarici siyasətin və tutulan qətiyyətli mövqeyin mühüm diplomatik nəticəsi kimi təhlil edilməlidir. Bu hadisə Bakı və Moskva arasında ciddi gərginlik yaratmışdı və problemin ən yüksək səviyyədə, Azərbaycanın şərtləri ilə həll edilməsi, Bakının regional siyasətdəki çəkisini və müstəqilliyini təsdiqləyir.

Putinin açıqlamaları Azərbaycanın haqlı tələblərinin tam qəbul edildiyini göstərdi. Bir dövlət başçısının öz ölkəsinin hərbi sistemlərinin səhvi nəticəsində mülki təyyarənin vurulmasına görə üzr istəməsi, beynəlxalq münasibətlər praktikasında çox nadir və əhəmiyyətli bir hadisədir. Putinin faciənin Rusiya səmasında baş verməsinə görə üzr istədiyini təkrar xatırlatması, hadisənin Rusiyanın qeyri-ixtiyari olsa da, məsuliyyət zonasında baş verdiyinin qəti şəkildə tanınması deməkdir. Bu etiraf Azərbaycanın təyyarənin vurulmasında Rusiya Silahlı Qüvvələrinin iştirakı ilə bağlı iddialarının faktiki təsdiqidir və Bakının bu məsələdəki mövqeyinin haqlı olduğunu beynəlxalq aləmdə möhkəmləndirir. Azərbaycan tərəfinin böhranı gərginlik müstəvisindən çıxararaq məsuliyyətin qəbulu tələbi ilə diplomatik müstəviyə daşıması uğurla nəticələndi.

Bundan əlavə, Rusiya Prezidentinin təzminatların ödəniləcəyi və günahkarların cəzalandırılacağı barədə vədləri Azərbaycanın yalnız siyasi deyil, həm də ədalət prinsipləri üzrə qələbəsidir. Kompensasiya vədi, zərərçəkənlərin ailələrinin və aviaşirkətin maddi və mənəvi zərərlərinin ödənilməsini təmin edir. Bu, sadəcə itkilərin kompensasiyası deyil, həm də Rusiya tərəfindən təqsirin etirafının maliyyə ifadəsidir. Günahkarların cəzalandırılması vədi isə faciəyə səbəb olan konkret şəxslərin məsuliyyətə cəlb edilməsi üçün Bakının tələbinin ən yüksək səviyyədə təmin edilməsi deməkdir. Belə bir vəd Azərbaycanın hadisəni sadə texniki qəza kimi bağlamaq cəhdlərinin qarşısını alaraq onun cinayət məsuliyyəti müstəvisində həllini təmin etmək niyyətinin təminatıdır.

Nəhayət, görüşün məhz gərginlikdən sonra və Putin tərəfinin təşəbbüsü ilə keçirilməsi Rusiyanın Azərbaycanla münasibətləri normallaşdırmaqda son dərəcə maraqlı olduğunu göstərir. Bu, Azərbaycanın regional geosiyasətdəki əhəmiyyətli çəkisini və müstəqil siyasət yürütmək qabiliyyətini bir daha nümayiş etdirdi. Azərbaycan, böhran vəziyyətini öz maraqları istiqamətində idarə edərək təyyarə insidenti ilə bağlı bütün əsas tələblərini (üzr, kompensasiya, cəza) Rusiyanın rəhbərliyinə qəbul etdirməklə öz diplomatik gücünü göstərdi. Bu, Bakının regional qərar qəbuletmə prosesindəki rolu baxımından mühüm strateji qələbədir.

“Yeni Çağ” Analitika Qrupu