“O haqda danışmağa utanıram “

Aktyor Rasim Cəfərin müsahibəsi:

  – Kann barədə ilkin təəssüratlarınız necədir?  

– Əvvəla onu deyim ki, çox müsbət enerji ilə qayıtmışam. Avropadan xeyli sənət adamı gəlmişdi. Festival filmləri Lumier teatrında, Marriot otelin kino zalında və.s göstərilirdi. Dəniz kənarında açıq havada adi filmlər göstərilirdi və istəyən oturub baxırdı. Yəni bütün şəhərdə kino bayramı idi. Atmosfer çox gözəl idi. O prosesdə olmaq böyük şeydir.   Mən müsabiqəyə qatılmamışdım. Sadəcə, orda rejissor ikihəftəliyi adlı bir bölmə var. Bizim filmimiz o bölmədə nümayiş olundu. Bu ideyanı ilk dəfə 1967-ci ildə Qodar həyata keçirib. Əsas proqramda müəyyən etiketlər var: kostyum geyməlisən, qalstuk taxmalısan. Burda elə şey yoxdur. Ancaq yerdə qalan hər şey əsas proqramda olduğu kimidir. Qırmızı xalıdan hamı keçir.   Burda hamı elə bilirdi ki, ulduzlarla qol-qola şəkil çəkdirəcəyik. Amma ulduzlar ora cangüdənlə gəlirlər. Onlara yaxınlaşmaq üçün gərək sən də ulduz olasan.  

  – Kann bu günün Azərbaycan rejissoruna nə verə bilər?

  – Kann bütün dünya kinosunun hesablaşdığı bir festivaldır. Mən ora gələn filmlərin bir-neçəsinə baxdım. Çox gözəl filmlər idi. Bəzən bizdə elə kino adamları olur ki, bu boyda prosesi izləmirlər. Yəni, doğrudanmı, sənin üçün maraqlı deyil ki, bu filmlər dünya səviyyəsində festivalda qalib gəlib. Baxım görüm, o filmdə nə var? Demək istədiyim odur ki, ora elə-belə filmlər getmir. Mən bir neçəsinə baxdım, həqiqətən, film idi. Kinoyla işləyən adamın ən azından beynəlxalq festivallarda iştirak edən filmlər barədə məlumatı olmalıdır. Kann mənə çox böyük stimul verdi, mən o əhval-ruhiyyəni, bayramı gördüm. İndi düşünürəm ki, mən nə vaxtsa, o müsabiqəyə mütləq qayıtmalıyam. Bu olacaq, olmayacaq bilmirəm. Bilirsiniz, əslində, orda iştirak etmək çox sadədir. Bunun üçün normal film çəkmək kifayətdir.  

– Deməli, bizdə o qədər də normal filmlər çəkilmir?  

– Mən baxdığım filmlərin çox sadə süjet xətti var idi. Bizim filmlərin ən böyük problemi dramaturgiya, ssenari problemidir. Kinomuzun siması olan rejissorların belə filmlərində çox dəhşətli dramaturgiya problemi var.    

– Bəs sizin film necə qarşılandı?  

– Orda gündə beş qısametrajlı film nümayiş olunur. Bizim filmə baxışdan sonra zalda yüngülvari bir müzakirə oldu. Mənim ingilis dilim biraz zəifdir. Ona görə ola bilsin, tam anlamamışam, amma çox müsbət qarşılandı. Xoş sözlər dedilər, həm tənqidçilər, həm rejissorlar. Sonra biz bir ingilis jurnalına müsahibə verdik. Onlar da Zülfiyyə xanımın oyunu haqda xoş sözlər dedilər. Bir də aktyor olaraq, mənim haqda yaxşı şeylər dedilər. O haqda danışmağa utanıram. Orda hər bölmənin öz proqramı var idi. Nümayiş olunan filmlərə özləri bilet verirdilər ki, bu gün filan filmə baxa bilərsiniz.

  – Tərcüməçiniz yox idi?  

– Yox, özümüz danışırdıq. Filmin rejissorları Elmar İmanov və Engin Kundan hər ikisi Almaniyada yaşayır, milliyətcə azərbaycanlıdırlar, amma fərd olaraq artıq avropalı sayılırlar. Onlar ingiliscə çox rahat danışırlar. Mən anlamadığım şeyləri onlardan soruşurdum.    

– “Facebook”da yazmışdınız ki, festivala getmək üçün pul lazımdır. Sponsoru özünüz tapdınız?  

– Onu zarafatla yazmışdım. Çünki mənə dəvət gələndə yazmışdılar ki, özün pul tapa bilsən, yaxşı olar. Mən də qaldım belə ki, pulu hardan tapım. Sonra maddi məsələni filmi çəkən şirkət həll etdi, yəni Azərbaycan tərəfdən heç bir yardım olmadı. Bizdən ora “Sonucu” filmi gedirdi. Ona görə də təbii olaraq Nazirlik öz filminə pul ayırdı.

  – Ümumiyyətlə, sizin gündəlik proqramınız necə idi?  

– Bir söz deyim, avropalılar yemək yemirlər. Biz öyrəşmişik gündə 3 dəfə yeməyə, amma avropalılar gündə bir dəfə yeyirlər, amma yaxşı yeyirlər. Mənim üçün də o normal bir şey idi. Bakıda acqarına ora-bura o qədər qaçmışam ki. Bir evdə qalırdıq. İki mərtəbəli villa idi.  

– Avropa kinosuna çatmaq üçün bizdə əsas çatışmayan nədir?

  – Azadlıq. Bizim özümüzü başqalarının təsiri ilə çərçivəyə salmağımız düzgün deyil. Bizdə ən azından geyim azadlığı yoxdur. Bunun özü də düşüncəmizə, dolayısı ilə sənətə təsir edir. Nəsə yaratmaq istəyiriksə, düşüncəmiz o qədər azad olmalıdır ki, onu heç bir qəlibə salmaq mümkün olmasın. Komplekslərimiz çoxdur. Biz sadə ssenari yazmaqdan qorxuruq. Orda beş-altı filmə baxdım, qeyri-adi heç nə görmədim. Sadə süjetin içində fəlsəfə var, amma tamaşaçını çaşdırmır, qarışıq deyil. Biz ssenari yazanda qarışıq nəsə tapmağa çalışırıq. Deyirik, sadə bir şey yazsaq, nə deyərlər?

  – Hazırda bir aktyor kimi hansı planlarınız var?  

– Mən Kann festivalında, əsas müsabiqədə aktyor kimi iştirak etmək istəyirəm.