Türk dünyasının vahid xəritəsi: "Bu, TDT-nin institusional dayanıqlığını gücləndirir"

“Bu, türk dövlətlərinin beynəlxalq sistemdə daha koordinasiyalı, daha güclü və daha təsirli şəkildə çıxış etməsinə xidmət edən vacib addımdır”.

Bunu türk dünyasının vahid xəritəsinin hazırlanmasının əhəmiyyətindən danışan siyasi şərhçi Ramiz Alıyev Yenicag.az-a açıqlamasında deyib.

Siyasi şərhçi bildirib ki, bu istiqamətdə atılan addımlar son illərdə Türk Dövlətləri Təşkilatı çərçivəsində dərinləşən inteqrasiya prosesinin həm siyasi, həm də strateji baxımdan yeni mərhələyə keçdiyini göstərir:

“Xəritə təkcə coğrafi ərazilərin təsviri deyil, ümumi tarixi irsin, mədəni bağların, geosiyasi imkanların və gələcək inkişaf vizyonunun vahid platformada təqdim olunması deməkdir. Bu baxımdan, məsələ hər bir türk dövləti üçün çoxşaxəli əhəmiyyət kəsb edir.

İlk növbədə, vahid xəritə türk dövlətlərinin geopolitik mövqeyini daha dəqiq və sistemli şəkildə nümayiş etdirməyə imkan yaradır. XXI əsrdə böyük geosiyasi oyunçuların əsas üstünlüklərindən biri məkanın, resursların və regional təsir mexanizmlərinin düzgün modelləşdirilməsi və təqdim edilməsidir. Ortaq xəritə türk coğrafiyasının Avrasiyanın mərkəzində strateji körpü rolunu, enerji resurslarına çıxış imkanlarını və nəqliyyat-kommunikasiya dəhlizlərinin potensialını daha aydın şəkildə ortaya qoyur. Bu isə həm siyasi qərarların qəbulunda, həm də beynəlxalq platformalarda türk dövlətlərinin mövqeyinin güclənməsində mühüm rol oynayır”.

Onun sözlərinə görə, burada digər mühüm məqam vahid xəritənin ideoloji və mədəni inteqrasiyaya xidmət etməsidir:

“Türk dünyası geniş ərazini əhatə etməklə yanaşı, ortaq dil, mədəniyyət, ənənə və tarixi mirasa malikdir. Bu mirasın vahid vizual təqdimatı xüsusilə gənc nəsildə özünüdərk və mənsubiyyət hissinin güclənməsinə səbəb olur. Xəritə türk kimliyinin coğrafi çərçivəsini daha aydın və sistemli göstərir, həm də tarixi faktların elmi əsaslarla yenidən qiymətləndirilməsinə stimul verir. Bu addım mədəni diplomatiya sahəsində türk dövlətlərinə əlavə üstünlüklər qazandırır.

İqtisadi əməkdaşlığın gücləndirilməsi baxımından da xəritə xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Türk dövlətləri arasında ticarət dövriyyəsinin artırılması, vahid nəqliyyat-logistika zəncirinin qurulması, Orta Dəhliz layihəsinin genişləndirilməsi və yeni enerji layihələrinin reallaşdırılması üçün coğrafi koordinasiyanın dəqiq müəyyən edilməsi vacibdir. Xəritə iqtisadi strategiyaların harmonizasiyasını asanlaşdırır, biznes dairələri üçün daha şəffaf regional model yaradır və inteqrasiya olunmuş bazar konsepsiyasına keçidi sürətləndirir”.

Q. Alıyev qeyd edib ki, siyasi müstəvidə isə vahid xəritə türk dövlətləri arasında həmrəyliyin rəmzi olaraq çıxış edir:

“Qlobal güc mərkəzləri arasında rəqabətin artdığı bir dövrdə ortaq vizyon, ortaq maraqlar və koordinasiyalı fəaliyyət daha da önəmlidir. Bu xəritə Türk Dövlətləri Təşkilatının institusional dayanıqlığını gücləndirir, yeni əməkdaşlıq formatlarının formalaşmasına zəmin yaradır və təşkilat daxilində qərarların daha sistemli şəkildə qəbuluna təkan verir. Paralel olaraq, beynəlxalq tərəfdaşlarla münasibətlərdə türk dövlətlərinin vahid mövqedən çıxış etməsi üçün strateji çərçivə yaradır.

Qısacası, türk dünyasının vahid xəritəsinin hazırlanması yalnız vizual sənəd deyil, inteqrasiya prosesinin siyasi, iqtisadi, mədəni və strateji sütunlarını möhkəmləndirən kompleks bir layihədir. Bu, türk dövlətlərinin beynəlxalq sistemdə daha koordinasiyalı, daha güclü və daha təsirli şəkildə çıxış etməsinə xidmət edən vacib addımdır”.

Nəsimi Ələsgərli