Belçikadakı tapıntı elm aləmini SİLKƏLƏDİ: Neandertalların ekzokannibalizm vəhşiliyi üzə çıxdı - FOTO

Belçikanın Qoyet mağaralarının dərinliklərində aparılan araşdırma nəticəsində dəhşətli fakt ortaya çıxıb: təxminən 45 min il əvvəl neandertallar seçici kannibalizmə müraciət edərək rəqib qruplardan incə quruluşlu qadınları və uşaqları hədəf alıblar.

Yenicag.az xəbər verir ki, bu barədə araşdırmanın nəticələri “Scientific Reports” elmi jurnalında dərc olunub.

Araşdırma beynəlxalq tədqiqatçılar qrupu tərəfindən aparılıb və Belçikadakı Goyet mağarasının “Troisième caverne” hissəsində ən azı altı fərdin skelet qalıqları incələnib. Bu tapıntının xüsusilə narahatlıq verən tərəfi yalnız kannibalizm sübutları deyil, həm də qurbanların demoqrafik quruluşudur. Dörd fərd qısa boylu və incə quruluşlu qadın və yeniyetmə qızlar, qalan ikisi isə gənc oğlan – biri uşaq, digəri isə yeni doğulmuş körpə olub. Genetik analiz yeddi nümunənin cinsini təsdiqləyib və bu seçici yırtıcılıq modelini üzə çıxarıb.

Qoyetdə tapılan sümüklər Şimali Avropada kannibalizmə məruz qalmış neandertal qalıqlarının ən böyük toplusunu təmsil edir. 101 skelet fraqmentinin təxminən üçdə biri insan müdaxiləsinin aydın izlərini daşıyır: sümüyü ətdən ayırma kəsikləri, sümüklərin qırılması, ilik çıxarma izləri. İnsan qalıqlarının işlənməsi, həmin yerdə tapılan at və şimal maralı sümüklərindəki qəssablıq nümunələrinə bənzəyir, bu da ritualistik deyil, qida məqsədli kannibalizmi göstərir.

Skeletlərin analizi daha da narahatedici detallar ortaya çıxarıb. Qadın qurbanlar tipik neandertallardan xeyli qısa olub. Onların sümükləri daha incə və zəif quruluşlu idi, bu da fiziki zəifliyə görə seçildiklərini göstərir. İzotop analizləri qurbanların yerli olmadığını, başqa qruplardan gəldiyini sübut edib. Bu, endokannibalizmdən (öz qrup üzvlərini yemək) fərqli olaraq, ekzokannibalizm – yəni yadların yeyilməsi deməkdir.

Qurbanların izotop imzaları oxşar olub, bu da onların eyni coğrafi bölgədən gəldiyini və ya oxşar bir və ya bir neçə sosial qrupa aid olduğunu göstərir. Onların skelet quruluşu yüksək mobillik üçün uyğunlaşma əlamətləri daşımayıb, yəni düşmən əraziyə təsadüfən girməyiblər. Bu sübut daha qorxunc nəticəyə işarə edir: onlar hədəf alınıb və əsir götürülüblər.

Tədqiqatçılar Qoyet toplusunu nəzəri ölüm profilləri və digər neandertal populyasiyaları ilə müqayisə ediblər. Dörd yetkin qadın və iki uşağın təsadüfən belə bir demoqrafik tərkibdə olması statistik cəhətdən çox az ehtimal olunurdu. Bu, daha zəif fərdlərin qəsdən seçildiyini güclü şəkildə göstərir və rəqib qrupların çoxalma potensialını zəiflətmək strategiyası ola bilər.

Hadisələrin vaxtı 41–45 min il əvvələ təsadüf edir və bu dövr Buz Dövrü Avropasında homo sapienslərin qərbə doğru yayıldığı mərhələ ilə üst‑üstə düşür. Müasir insanların təxminən 600 kilometr uzaqda, Almaniyanın Ranis bölgəsində olduğu sənədləşdirilib. Homo sapienslərin gəlişi neandertal populyasiyalarına əlavə təzyiq göstərərək qrup daxili zorakılıq və ərazi münaqişələrini artırmış ola bilər.

Belçikanın Sambre‑Meuse bölgəsi həmin dövrdə Qərbi Avropanın Mousterian tipli sənaye mədəniyyəti ilə Mərkəzi və Şərqi Avropanın “Keilmesser qrupu” ənənələri arasında mədəni dəhliz kimi görünür. Bu güclü mədəni fərqlər neandertal qruplarının bir‑birini yad və ya təhlükəli qəbul etdiyi düşübncəsini formalaşdırır. Homo sapienslərin gəlişi ilə demoqrafik təzyiq artdıqca resurslar uğrunda rəqabət güclənib və zorakılıqla nəticələnib.

Motivasiyalar tam dəqiqliklə müəyyən edilə bilməsə də, sübutlar qonşu qrupların zəif üzvlərinə qarşı hədəfli yırtıcılıq davranışını göstərir. Etnoqrafik qeydlərdə ekzokannibalizm müharibə və qruplar arası rəqabətlə əlaqələndirilir və yad icmalardan fərdlərin zorla qaçırılmasını əhatə edir. Qoyetdəki qeyri‑adi demoqrafik profil – incə quruluşlu qadınların və uşaqların çoxluğu təbii ölüm nümunələri və ya sadəcə qida ehtiyacları ilə izah edilə bilməz, xüsusilə də həmin yerdə bol heyvan qalıqları olduğu halda.

Tədqiqatçılar bu seçimin rəqib qrupların çoxalma qabiliyyətini zəiflətməyə yönəldiyini irəli sürürlər. Bu davranış Neolit dövründən başlayaraq qruplar arası münaqişə kontekstlərində sənədləşdirilib. Qoyetdəki hadisə neandertal populyasiyaları arasında qrup daxili rəqabətin indiyə qədərki ən güclü sübutunu təmsil edir və onların sadələşdirilmiş təsvirlərini çətinləşdirir.

Bu kəşf neandertal davranışlarını daha dərindən anlamağa imkan verir: onlar sadə vəhşilər deyildilər, resurs çatışmazlığı zamanı strateji düşünərək qurban seçimi edirdilər.