Diqqətiniz cəmi 47 saniyə çəkir: Diqqətimizi kim “oğurlayır”?

Müasir insan gün ərzində orta hesabla yüzlərlə dəfə smartfonuna toxunur, lakin bir neçə səhifəlik mətni oxumaq getdikcə daha çətinləşir. Tədqiqatlar göstərir ki, son 20 ildə insanın orta diqqət müddəti 2,5 dəqiqədən 47 saniyəyə qədər kəskin şəkildə azalıb.

Bəs sosial şəbəkə alqoritmləri beynimizin fokuslanma qabiliyyətini necə “yenidən proqramlaşdırır” və biz niyə artıq dərin düşünməkdən uzaqlaşırıq? mövzusunda Yenicag.az-ın araşdırmasını təqdim edirik.
Tədqiqatlar göstərir ki, 2000-ci illərin əvvəllərində insanın orta diqqət müddəti 12 saniyə olduğu halda, bu gün həmin rəqəm 8 saniyəyə qədər geriləyib. Bu, hətta bir akvarium balığının diqqət müddətindən 9 saniyə belə azdır. Alimlər bu kəskin azalmanın birbaşa sosial media alqoritmləri ilə bağlı olduğunu vurğulayır.

Əsas Səbəblər:
Zəhmətsiz Həzz (Dopamin): Qısa videolar və “like”lar beyində sürətli dopamin ifrazına səbəb olur. Beyin bu asan həzzə alışdığı üçün kitab oxumaq və ya işə fokuslanmaq kimi zəhmət tələb edən fəaliyyətlərdən qaçmağa başlayır.
İnformasiya Dağınıqlığı: Hər saniyə dəyişən fərqli məzmunlar beyni daimi olaraq “kontekst dəyişməyə” məcbur edir. Bu, dərindən düşünmək qabiliyyətini zəiflədir və zehni yorğunluq yaradır.
Sonsuz Axın Tələsi: “Sonsuz skrol” (infinite scroll) funksiyası beynin dayanma siqnalını ləğv edir. “Növbəti videoda nə var?” marağı insanı saatlarla ekran qarşısında saxlayaraq diqqət resurslarını tükədir.
Bu vəziyyətdən çıxmaq üçün “rəqəmsal gigiyena” qaydalarına əməl etmək, bildirişləri məhdudlaşdırmaq və hər gün ən azı 30 dəqiqə telefonsuz vaxt keçirmək vacibdir.

Sona Əliyeva