Yeni Çağ Media Qrupu
Xocalı soyqırımı, 1992-ci il fevralın 25-dən 26-na keçən gecə Ermənistan silahlı qüvvələrinin keçmiş sovet ordusunun 366-cı motoatıcı alayının iştirakı ilə Xocalı şəhərində həyata keçirdiyi qətliamdır.
Bu faciə zamanı 613 nəfər, o cümlədən 63 uşaq, 106 qadın və 70 yaşlı insan amansızcasına qətlə yetirilmiş, 1275 nəfər əsir götürülmüş, 150 nəfər isə itkin düşmüşdür. Xocalıda törədilən vəhşiliklər beynəlxalq hüquq çərçivəsində soyqırımı cinayəti kimi qiymətləndirilir və insanlığa qarşı ağır cinayətlərdən biri hesab olunur.
Ümummilli lider Heydər Əliyev Xocalı soyqırımına siyasi-hüquqi qiymət verərək, bu faciəni Azərbaycan xalqına qarşı törədilmiş ən ağır cinayətlərdən biri kimi xarakterizə etmişdir. Onun təşəbbüsü ilə 1994-cü il fevralın 24-də Azərbaycan Milli Məclisi “Xocalı soyqırımı günü haqqında” qərar qəbul etmişdir. Ulu Öndərin sözlərinə görə:
“Bütövlükdə Azərbaycan xalqına qarşı yönəldilmiş Xocalı soyqırımı öz ağlasığmaz qəddarlığı və qeyri-insani cəza üsulları ilə bəşər tarixində bir vəhşilik aktıdır. Bu soyqırımı, eyni zamanda, bütün bəşəriyyətə qarşı tarixi bir cinayətdir.”
Ona görə də, 1997-ci ildə Heydər Əliyevin imzaladığı sərəncamla hər il fevralın 26-sı saat 17:00-da Azərbaycan ərazisində Xocalı soyqırımı qurbanlarının xatirəsinə sükut dəqiqəsi elan edilmişdir.
Prezident İlham Əliyev Xocalı faciəsini erməni millətçilərinin Azərbaycan xalqına qarşı apardığı soyqırımı siyasətinin ən qanlı səhifəsi kimi qiymətləndirərək, onun beynəlxalq səviyyədə tanınması üçün davamlı səylər göstərmişdir. Dövlət başçısının rəhbərliyi ilə Xocalı soyqırımının dünya ictimaiyyətinə çatdırılması məqsədilə genişmiqyaslı diplomatik və siyasi fəaliyyət aparılmışdır. Onun təşəbbüsü ilə “Xocalıya Ədalət” beynəlxalq kampaniyası başladılmış, Xocalı faciəsinin dünyaya tanıdılması üçün informasiya və hüquqi müstəvidə mühüm addımlar atılmışdır.Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev 2024-cü il fevralın 26-da Xocalı şəhərində “Xocalı Soyqırımı Memorial Kompleksi”nin təməlini qoymuşdur. Bu kompleks Xocalı qurbanlarının xatirəsini əbədiləşdirmək və faciənin tarixi yaddaşını gələcək nəsillərə ötürmək məqsədini daşıyır.
Bundan başqa, Prezident İlham Əliyev 2024-cü il aprelin 1-də “Xankəndi şəhərində, Ağdərə və Xocalı rayonlarında Bərpa, Tikinti və İdarəetmə Xidməti” publik hüquqi şəxsin yaradılması və fəaliyyətinin təmin edilməsi haqqında fərman imzalamışdır. Bu fərman, Xocalı şəhərinin bərpası və yenidən qurulmasını, şəhərin əvvəlki sakinlərinin öz yurdlarına qayıtmasını təmin etmək üçün mühüm addımlardan biridir.2024-cü il mayın 28-də Azərbaycan Prezidenti, birinci xanım Mehriban Əliyeva və ailə üzvləri Xocalıda aparılan bərpa və yenidənqurma işləri ilə tanış olmuş, köçürülən sakinlərlə görüşmüşlər. Bu, Xocalının yeni dövrə qədəm qoyması və şəhərin tamamilə yenidən qurulması istiqamətində mühüm mərhələ olmuşdur.
Bu günə qədər Xocalı soyqırımı bir sıra ölkələrin parlamentləri və beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən soyqırımı aktı kimi tanınmışdır. ABŞ-ın 20-dən çox ştatı, Bosniya və Herseqovina, Kolumbiya, Çex Respublikası, Honduras, İordaniya, Meksika, Pakistan, Panama, Peru, Sudan, Cibuti, Qvatemala, Paraqvay, Sloveniya, Şotlandiya, İndoneziya və Əfqanıstan parlamentləri Xocalı soyqırımını rəsmi şəkildə tanımışdır.
Həmçinin, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının (İƏT) 2012-ci ildə keçirilmiş Xarici İşlər Nazirləri Şurasının 39-cu sessiyasında Xocalıda törədilmiş cinayətlər soyqırımı kimi tanınmışdır. 2013-cü ildə isə İƏT-in Qahirədə keçirilən İslam Zirvə Konfransında üzv dövlətlər Xocalı soyqırımının tanınması istiqamətində zəruri tədbirlərin görülməsinə çağırış etmişlər.
2020-ci il Vətən müharibəsi zamanı Müzəffər Azərbaycan Ordusu Ermənistanın işğal etdiyi torpaqları azad edərək, Xocalı şəhidlərinin qisasını aldı. 2023-cü ilin sentyabrında keçirilən lokal antiterror tədbirləri nəticəsində Xocalı tamamilə separatçılardan təmizləndi və Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev 2023-cü ilin oktyabrında Xocalıda Azərbaycan bayrağını ucaltdı.
Xocalı soyqırımı Azərbaycan xalqının yaddaşında silinməz izlər buraxmış və bu faciə tarixi ədalət bərpa olunana qədər unudulmayacaqdır. Hər il minlərlə insan “Ana Harayı” abidəsi önündə Xocalı qurbanlarını yad edir, ölkə daxilində və xaricdə müxtəlif tədbirlər təşkil edilir. 2024-cü ildə Prezident İlham Əliyevin iştirakı ilə Xocalı soyqırımının 32-ci ildönümü münasibətilə anım mərasimi keçirilmişdir.
Bu faciənin beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən tam şəkildə tanınması və Xocalı qurbanlarına ədalətin bərpası Azərbaycan dövlətinin və xalqının mühüm məqsədlərindən biridir. Xocalı soyqırımını törədənlər beynəlxalq hüquq qarşısında cavab verməli və belə insanlıq əleyhinə cinayətlərin bir daha təkrarlanmaması üçün dünya ictimaiyyəti bu məsələyə biganə qalmamalıdır.
Xocalıya Ədalət – Tarixi Ədalətin Bərpasıdır!
Allah bütün şəhidlərimizə rəhmət eləsin!
www.yenicag.az